Liên minh ngân hàng Net Zero (NZBA) được thành lập vào năm 2021 do Liên Hợp Quốc tập hợp, là một nhóm các ngân hàng hàng đầu toàn cầu, cam kết điều chỉnh các hoạt động cho vay, đầu tư và thị trường vốn theo mục tiêu phát thải khí nhà kính bằng 0 vào năm 2050.
Các ngân hàng lớn như JP Morgan Chase, Bank of America, và Citigroup đã tuyên bố rằng việc tiếp tục tham gia liên minh ngân hàng Net Zero cần phải được đánh giá kỹ lưỡng để đảm bảo sự cân bằng giữa mục tiêu khí hậu và lợi ích kinh doanh. Họ cho rằng các yêu cầu nghiêm ngặt từ liên minh có thể làm tăng chi phí vận hành và đặt họ vào tình thế khó khăn khi phải cân nhắc giữa các quy định pháp lý trong nước và các cam kết quốc tế. Chẳng hạn, Citigroup đã nhấn mạnh rằng những rủi ro pháp lý tiềm tàng từ các cam kết này có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của ngân hàng.
Một yếu tố quan trọng khác xuất hiện sau chiến thắng của ông Donald Trump là sự thay đổi trong chính sách khí hậu của chính quyền Hoa Kỳ. Tổng thống Trump, người từng rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu trong nhiệm kỳ trước, được biết đến với quan điểm ưu tiên các ngành năng lượng truyền thống. Sự trở lại của ông Trump đã tạo ra lo ngại rằng các quy định hỗ trợ mục tiêu Net Zero có thể bị đảo ngược hoặc không được thi hành một cách nhất quán. Điều này khiến các ngân hàng phải cân nhắc liệu việc tiếp tục tham gia có phù hợp với chiến lược kinh doanh dài hạn của họ hay không.
Bên cạnh đó, sự hiện diện của các nhóm lợi ích mạnh mẽ trong ngành năng lượng hóa thạch cũng là một yếu tố quan trọng thúc đẩy quyết định rút lui của các ngân hàng. Các nhóm này cho rằng các mục tiêu Net Zero sẽ làm giảm đầu tư vào các dự án năng lượng truyền thống, từ đó ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế. Việc giảm đầu tư vào ngành này không chỉ tạo ra những thách thức kinh tế mà còn đối mặt với sự phản đối từ các bên liên quan vốn ủng hộ ngành năng lượng truyền thống.
Một lý do khác khiến các ngân hàng cân nhắc việc rút khỏi liên minh ngân hàng Net Zero là sự phức tạp trong việc thực thi các cam kết. Các ngân hàng cho rằng cần một cách tiếp cận linh hoạt hơn để đạt được các mục tiêu bền vững. Thay vì tuân thủ một cách nghiêm ngặt các yêu cầu từ liên minh, họ mong muốn có khả năng điều chỉnh chiến lược theo điều kiện thực tế và các quy định quốc gia. Điều này không chỉ giúp họ tránh được những rủi ro tiềm tàng mà còn đảm bảo hiệu quả trong hoạt động kinh doanh.
Hậu quả của việc rời khỏi liên minh ngân hàng Net Zero có thể rất nghiêm trọng. Trước hết, động thái này có thể làm suy yếu niềm tin của công chúng và các đối tác quốc tế vào cam kết khí hậu của các ngân hàng Mỹ. Thứ hai, nó có thể tạo ra một khoảng trống lớn trong tài trợ cho các dự án xanh trên toàn cầu, làm chậm lại quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch và ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính. Cuối cùng, sự rút lui của các ngân hàng Mỹ có thể khuyến khích các tổ chức tài chính khác trên thế giới cũng điều chỉnh lại cam kết của mình, từ đó làm giảm hiệu quả của các sáng kiến khí hậu toàn cầu.
Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng quyết định này cũng phản ánh sự phức tạp trong việc cân bằng giữa trách nhiệm xã hội và lợi ích kinh tế. Các ngân hàng lớn đang phải đối mặt với áp lực ngày càng gia tăng từ cổ đông, khách hàng, và các bên liên quan khác. Do đó, việc điều chỉnh chiến lược khí hậu không hẳn là sự từ bỏ cam kết mà có thể là một nỗ lực để tìm kiếm một cách tiếp cận bền vững hơn, phù hợp với điều kiện thực tế.
Nhìn chung, việc các ngân hàng lớn rút khỏi liên minh ngân hàng Net Zero là một bước lùi đáng tiếc trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về cách các tổ chức tài chính nên điều chỉnh chiến lược để vừa đáp ứng được trách nhiệm môi trường vừa đảm bảo lợi ích kinh tế. Hướng đi trong tương lai của các ngân hàng này sẽ là yếu tố quan trọng định hình vai trò của Mỹ trong nỗ lực toàn cầu vì một hành tinh xanh và bền vững hơn.
Minh An – Net Zero Việt Nam
