Theo PGS.TS Bùi Bá Bổng, Chủ tịch VIETRISA, sáu doanh nghiệp được cấp chứng nhận trong đợt này gồm VINARICE, Chơn Chính, A An, Trung An, Agrimex-Kikoku và King Green. Sản lượng 52.220 tấn đến từ 12.455 héc ta lúa, đều được truy xuất đầy đủ về nguồn gốc: địa điểm, giống, mùa vụ và quy trình kỹ thuật. Toàn bộ chuỗi được giám sát bởi Dự án chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó biến đổi khí hậu (TRVC), baochinhphu.vn đưa tin.
Một điểm nhấn là lượng phát thải khí nhà kính đã được tổ chức quốc tế Regrow kiểm định độc lập. Mức giảm từ 3,14 đến 4,63 tấn CO₂ tương đương/héc ta – kết quả của việc áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, quản lý nước, phân bón và rơm rạ. Đây là cơ sở để hình thành giá trị gia tăng và làm rõ lợi thế của gạo carbon thấp.
Các giống được cấp chứng nhận chủ yếu là nhóm chất lượng cao như OM18, Đài Thơm 8, ĐS1, ST25 và các giống lúa Nhật (Hana, Akita, Koshi) do Agrimex-Kitoku phát triển. Việc mở rộng sang nhóm giống ngoại nhập cho thấy doanh nghiệp đang nhắm đến phân khúc thị trường cao cấp, đặc biệt là các thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn môi trường khắt khe.
Tháng 4/2025, VIETRISA từng cấp 19.200 tấn gạo “Gạo Việt xanh, phát thải thấp” cho bảy doanh nghiệp, trong đó Trung An đã xuất khẩu 500 tấn sang Nhật Bản. Lễ xuất khẩu lô hàng đầu tiên diễn ra tại Cần Thơ ngày 5/6/2025, đánh dấu lần đầu Việt Nam đưa gạo carbon thấp vào thị trường Nhật, một thị trường vốn nổi tiếng về tiêu chuẩn an toàn, truy xuất và phát thải.
Đến nay, tổng lượng gạo được cấp nhãn hiệu vượt 70.000 tấn, đưa Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên sản xuất và xuất khẩu gạo carbon thấp với quy mô lớn.
Các doanh nghiệp tham gia đều nằm trong Dự án TRVC do Đại sứ quán Úc và Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) tài trợ, phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai tại An Giang và Đồng Tháp giai đoạn 2023-2027. Dự án đặt mục tiêu tích lũy 200.000 héc ta lúa, 200.000 hộ nông dân tham gia và giảm tối thiểu 200.000 tấn CO₂ tương đương.
TRVC bám sát Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030. Việc hình thành nhãn hiệu “Gạo Việt xanh, phát thải thấp” là một cấu phần của đề án, giúp tạo nhận diện thị trường cho sản phẩm đạt chuẩn carbon thấp.
Việc hơn 70.000 tấn gạo được cấp nhãn chỉ trong thời gian ngắn cho thấy sự vào cuộc thực chất của doanh nghiệp và nông dân. Đây không chỉ là câu chuyện giảm phát thải mà còn mở đường để gạo Việt tăng sức cạnh tranh và tiếp cận các thị trường ưu tiên sản phẩm bền vững.
Kỳ Anh
