Tại cuộc họp diễn ra ở London, Tổ chức Hàng hải quốc tế(IMO) chưa đạt được sự đồng thuận giữa các quốc gia thành viên về bộ khung Net Zero Framework – vốn được kỳ vọng là nền tảng quan trọng giúp giảm phát thải khí nhà kính trong vận tải biển. Bất đồng liên quan đến cơ chế tài chính và phương thức bỏ phiếu, đặc biệt giữa các nước phát triển và đang phát triển, đã khiến quyết định phải lùi sang năm 2026.
Phản ứng trước diễn biến này, ông Cyril Ducau – Giám đốc điều hành Eastern Pacific Shipping (Singapore) cho rằng ngành vận tải biển không thể “đứng yên” trước thách thức. “Chúng ta cần hành động, không phải chờ đợi. Việc khung Net Zero bị trì hoãn không có nghĩa là quá trình chuyển đổi năng lượng phải dừng lại,” ông nhấn mạnh. Eastern Pacific Shipping hiện đang đầu tư vào đội tàu chạy bằng amoniac xanh, methanol sinh học và nhiên liệu tổng hợp, hướng tới mục tiêu cắt giảm 50% phát thải vào năm 2035.
Cùng quan điểm, hãng Taylor Maritime Investments – một trong những doanh nghiệp vận hành đội tàu hàng rời lớn ở châu Á tuyên bố sẽ tiếp tục chương trình tái chế tàu cũ, thay thế bằng tàu thế hệ mới tiết kiệm nhiên liệu. Doanh nghiệp này coi việc loại bỏ tàu già, tiêu tốn nhiều nhiên liệu là giải pháp thiết thực để giảm phát thải trước mắt và chuẩn bị cho tương lai sử dụng năng lượng tái tạo.
Dù các tập đoàn lớn thể hiện quyết tâm mạnh mẽ, nhiều doanh nghiệp nhỏ hơn lại tỏ ra lo ngại khi thiếu khung hướng dẫn cụ thể từ IMO. Việc đầu tư vào công nghệ và nhiên liệu mới đòi hỏi chi phí cao gấp 2–3 lần so với dầu truyền thống, trong khi thị trường chưa có cơ chế hỗ trợ tài chính rõ ràng. Các chuyên gia nhận định, việc trì hoãn khung Net Zero có thể khiến quá trình khử carbon của ngành vận tải biển toàn cầu chậm lại từ 12 đến 18 tháng, nếu không có biện pháp thúc đẩy từ khu vực tư nhân hoặc sáng kiến song phương.
Bà Maria Gomez, chuyên gia chính sách năng lượng tại Global Maritime Forum, cho rằng sự chậm trễ này là đáng tiếc nhưng không làm thay đổi xu hướng. “Thị trường và nhà đầu tư toàn cầu đang gây áp lực mạnh mẽ buộc ngành vận tải biển phải hành động. Những quốc gia và doanh nghiệp tiên phong sẽ được hưởng lợi sớm nhất từ chuyển đổi xanh,” bà nhận định.
Trong khi khung toàn cầu chưa được thông qua, nhiều quốc gia vẫn tiếp tục cam kết riêng. Singapore, Na Uy và Nhật Bản đã công bố kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn phát thải thấp nội địa, đồng thời mở rộng quỹ tín dụng xanh để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch. Theo dự báo của Hellenic Shipping News, nhu cầu về nhiên liệu hàng hải xanh có thể tăng gấp ba lần vào năm 2030 nếu các chính phủ ban hành chính sách khuyến khích và cơ chế định giá carbon phù hợp.
Giới quan sát cho rằng, phản ứng chủ động từ các tập đoàn hàng hải lớn là tín hiệu tích cực cho thấy chuyển dịch xanh đang trở thành chiến lược tự thân của doanh nghiệp, chứ không chỉ là yêu cầu từ cơ quan quản lý. “Dù chính sách bị trì hoãn, xu hướng đầu tư vào công nghệ sạch, nhiên liệu tái tạo và vận hành hiệu quả hơn là điều không thể đảo ngược,” ông Ducau khẳng định.
Việc IMO hoãn thông qua khung Net Zero cho thấy sự phức tạp trong việc thống nhất mục tiêu toàn cầu về giảm phát thải, đặc biệt trong một ngành mang tính quốc tế và đa chiều lợi ích như vận tải biển. Tuy nhiên, sự chủ động của doanh nghiệp và áp lực từ thị trường tài chính xanh đang mở ra hướng đi mới, giúp tiến trình chuyển đổi năng lượng vẫn tiếp tục, dù có thể chậm hơn dự kiến.
Minh Anh – Net Zero Việt Nam
