Hồi cuối tháng Năm, Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) thông báo rút lại nguồn tài trợ 3,7 tỉ đô la Mỹ đã cam kết cho các dự án khí hậu và năng lượng sạch. Phần lớn các khoản tài trợ bị hủy tập trung vào các dự án thu giữ và cô lập carbon. DOE cho biết, trong số 24 dự án bị chấm dứt tài trợ, 16 dự án được phê duyệt giữa ngày bầu cử tổng thống Mỹ vào đầu tháng 11/2024 và ngày nhậm chức của ông Trump (20/1/2025).
DOE cho rằng, chính quyền của người tiền nhiệm Joe Biden đã không tiến hành đánh giá tài chính toàn diện đối với các dự án này, vốn không khả thi về mặt kinh tế.
“DOE nhận thấy rằng các dự án này không thúc đẩy nhu cầu năng lượng của người dân Mỹ, không khả thi về mặt kinh tế và sẽ không tạo ra lợi nhuận tích cực cho khoản đầu tư của người dân nộp thuế”, Bộ trưởng DOE Chris Wright nói.
Từ thu giữ carbon đến năng lượng mặt trời, các công ty trên khắp lĩnh vực công nghệ sạch đang chao đảo vì động thái rút lại tài trợ, thay đổi chính sách và hạn chế nhập khẩu do chính quyền Donald Trump đưa ra nhằm đảo ngược các mục tiêu về khí hậu của người tiền nhiệm Joe Biden.
“Sẽ có một số startup khí hậu sụp đổ vì không có nền tảng vững chắc. Nhưng rất nhiều startup chất lượng cao bị cắt tài trợ sẽ không thể mở rộng quy mô”, Amy Duffuor, đối tác của Azolla Ventures, một nhà đầu tư mạo hiểm tập trung vào khí hậu nói.
Gần đây, Đảng Cộng hòa ở Hạ viện Mỹ giới thiệu dự luật cắt giảm tín dụng thuế cho năng lượng mặt trời, hydro và các nguồn năng lượng sạch khác. Trong khi đó, một số cơ quan của chính phủ Mỹ đang xem xét liệu có nên duy trì nguồn quỹ tài trợ hàng tỉ đô la dành cho các dự án như thu giữ và lưu trữ carbon hay không. Thuế quan cũng đẩy giá hàng nhập khẩu lên cao, ảnh hưởng nặng nề đến lĩnh vực năng lượng sạch.
Các động thái trên đánh dấu sự đảo ngược mạnh mẽ so với các chính sách ưu đãi hào phóng hàng tỉ đô la cho lĩnh vực xanh của chính quyền tiền nhiệm. Các chính sách này đã tiếp sức cho các startup khí hậu và năng lượng sạch đồng thời thu hút các nhà sản xuất ô tô, nhà sản xuất pin và nhà sản xuất năng lượng mặt trời từ khắp nơi trên thế giới đến thành lập nhà máy tại Mỹ.
Hiện tại, các startup này đang xoay sở duy trì hoạt động khi nguồn tài trợ của chính phủ Mỹ bị rút lại hoặc không chắc chắn. Trong tháng trước, Li-Cycle, startup tái chế pin của Canada, vốn có kế hoạch xây dựng các cơ sở tái chế lớn tại Rochester, New York, đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản ở Canada. Các công ty con của Li-Cycle cũng đang làm thủ tục bảo hộ phá sản ở New York.
Li-Cycle đã được DOE cam kết cho vay 475 triệu đô la để xây dựng một trung tâm tái chế pin nhưng số tiền này chưa bao giờ được giải ngân vì công ty không thể đảm bảo nguồn tài trợ tư nhân bổ sung như đã quy định trong các điều khoản cho vay.
Climeworks, startup thu hồi carbon trực tiếp từ không khí của Thụy Sĩ xác nhận đã sa thải gần 25% nhân sự trong bối cảnh không chắc chắn về việc liệu hàng triệu đô la tiền tài trợ từ DOE có được tiếp tục duy trì cho nhà máy liên doanh ở bang Louisiana hay không.
Những thay đổi về chính sách cũng khiến cổ phiếu của một số công ty năng lượng sạch bị bán tháo. First Solar, nhà sản xuất tấm pin mặt trời có cổ phiếu niêm yết ở New York thừa nhận, thuế quan của ông Trump sẽ làm tăng đáng kể chi phí nhập khẩu. Cổ phiếu của công ty đã giảm giá 15% kể từ ngày ông Trump nhậm chức. Giá cổ phiếu của Plug Power, nhà sản xuất hydro xanh, giảm gần 60% trong cùng kỳ. Công ty đã thông báo báo cắt giảm nhân sự trong bối cảnh doanh thu khó khăn.
Hiện công ty đang đối mặt với nguy cơ bị hủy niêm yết khỏi sàn Nasdaq. Trong cùng giai đoạn, Sunrun, nhà cung cấp thiết bị năng lượng mặt trời và lưu trữ điện chứng kiến giá cổ phiếu giảm 25%.
Tất cả các công ty trên đều bị ảnh hưởng nếu khoản tín dụng thuế dành cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo bị hủy bỏ.
Trong khi đó, Group14, startup sản xuất pin silicon carbon đang trì hoãn việc mở nhà máy sản xuất pin tại Moses Lake, bang Washington do không chắc chắn về thuế quan của Trump. Công ty cũng không chắc chắn liệu một nhà máy sản xuất silan (một loại khí sử dụng để sản xuất silicon cho pin) có nhận được khoản tài trợ 200 triệu đô la tài trợ theo Đạo luật Việc làm và đầu tư hạ tầng được ban hành dưới thời Tổng thống Joe Biden hay không.
Rick Luebbe, CEO Group14 tiết lộ, công ty đã yêu cầu các nhà thầu địa phương tạm dừng một số công việc xây dựng nhà máy ở Moses Lak.
Giana Amador, CEO của tổ chức phi lợi nhuận Carbon Removal Alliance cảnh báo, bối cảnh chính sách hiện tại có thể khiến Mỹ đánh mất đi vị thế dẫn đầu trong nghiên cứu và phát triển ngành công nghệ sạch, đặc biệt là công nghệ loại bỏ carbon.
Trước đây, Mỹ cũng dẫn đầu về nghiên cứu về năng lượng mặt trời nhưng đã không tận dụng lợi thế này khi hầu hết hoạt động sản xuất tấm pin mặt đều tập trung ở châu Á.
Khánh Lan (Theo WSJ)
