Đẩy nhanh tiến độ “xanh hóa” xe buýt
Với quyết tâm “xanh hóa” hệ thống xe buýt, ngày 28/5/2025, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 149/KH-UBND triển khai Đề án phát triển hệ thống giao thông vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh. Trong đó, thành phố đặt mục tiêu hoàn thành chuyển đổi xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên toàn địa bàn thành phố chậm nhất vào năm 2030, trong đó, đối với khu vực đô thị trung tâm, nội thành (trong phạm vi Vành đai 4), toàn bộ xe buýt vận hành phải chuyển đổi sang xe buýt điện để bảo đảm yêu cầu phát triển giao thông xanh, hiện đại và bền vững.
Về lộ trình thực hiện, giai đoạn 2025-2026, thành phố hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện sang xe buýt điện, sử dụng năng lượng xanh; mở rộng mạng lưới xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh; xây dựng các trạm sạc xe buýt điện, năng lượng xanh (bao gồm cả trạm sạc nhanh); tỷ lệ chuyển đổi phương tiện xe buýt điện, năng lượng xanh (dự kiến) năm 2025 là 10%, năm 2026 là 20-23%.
Giai đoạn 2027-2030, chuyển đổi theo lộ trình, 100% xe buýt sử dụng xăng, dầu diezel chuyển sang sử dụng điện, năng lượng xanh chậm nhất vào năm 2030. Tỷ lệ chuyển đổi phương tiện xe buýt điện, năng lượng xanh (dự kiến) năm 2027 là 34-39%; năm 2028 là 47-54%; năm 2029 là 79-89%; năm 2030 là 100%.
Đây là những mục tiêu thể hiện quyết tâm cao của Hà Nội, bởi trước đó, ngày 18/11/2024, Ủy ban nhân dân thành phố đã có Quyết định số 6004/QĐ-UBND phê duyệt “Đề án phát triển hệ thống giao thông vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên địa bàn thành phố”. Đây là giải pháp quan trọng nhằm thay đổi bộ mặt giao thông, đô thị, góp phần giúp Hà Nội sạch hơn, xanh hơn. Mục tiêu của Đề án là tỷ lệ phương tiện xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh đến năm 2030 đạt khoảng 70%-90% và đến năm 2035 đạt 100%, sớm hơn rất nhiều so với yêu cầu Chính phủ đề ra.
Theo Ủy ban nhân dân thành phố, dù đã có chuyển biến tốt, nhưng tỷ lệ phương tiện chất lượng cao, thân thiện với môi trường còn thấp, do doanh nghiệp vẫn còn khó tiếp cận với cơ chế, chính sách hỗ trợ đổi mới, nâng cao chất lượng phương tiện (xanh, sạch) vì còn thiếu cơ chế ưu tiên và hướng dẫn vay vốn.
Bên cạnh đó, hệ thống hạ tầng xe buýt còn thiếu và chưa thật sự thuận tiện cho người dân tiếp cận do quỹ đất xây dựng các điểm đầu, điểm cuối, điểm trung chuyển, làn đường ưu tiên, hay đường dành riêng cho xe buýt còn thiếu và gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, việc phát triển hạ tầng cho xe buýt điện cũng còn không ít vấn đề cần lưu tâm. Đơn cử như các trạm sạc tập trung, công suất cao cần được bố trí phù hợp đáp ứng nhu cầu vận hành của xe buýt, để tránh tác động đến lưới điện của thành phố…
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Nguyễn Mạnh Quyền nhấn mạnh, không chỉ có xe buýt, tiến tới Hà Nội sẽ chuyển đổi tất cả các phương tiện sang sử dụng năng lượng xanh, bao gồm cả taxi và phương tiện cá nhân. Để khuyến khích người dân, các thành phần kinh tế tham gia chuyển đổi phương tiện năng lượng xanh, thành phố sẽ có cơ chế, chính sách thúc đẩy, để tiến trình chuyển đổi được diễn ra nhanh hơn. Về vấn đề này, lãnh đạo thành phố đã giao Sở Tài chính nghiên cứu đề xuất.
“Ủy ban nhân dân thành phố thành phố giao Sở Xây dựng chủ trì rà soát, hoàn thiện kế hoạch chuyển đổi xe buýt sang sử dụng năng lượng xanh; phấn đấu chậm nhất đến năm 2030 phải chuyển đổi 100% xe buýt. Cùng với đó, Sở Xây dựng nghiên cứu, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá các đơn vị vận tải, tiến tới cấp “sao” cho các hãng xe buýt xanh, nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân Thủ đô… Đồng thời, Sở phối hợp với các địa phương rà soát, đưa vào quy hoạch để xây dựng hệ thống trạm sạc phục vụ chuyển đổi năng lượng xanh”, Phó Chủ tịch Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu.
Tạo đột phá cho đường sắt đô thị bằng cơ chế đặc thù
Các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội sau nhiều năm chậm trễ vì vướng mắc trong cơ chế chính sách, giải phóng mặt bằng và nhất là nguồn lực, thì nay đã được cởi gỡ, thuận lợi hơn rất nhiều. Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Trần Sỹ Thanh cho rằng, qua mỗi dự án, những kinh nghiệm, kể cả thất bại, sẽ là bài học quý báu, tạo nền tảng vững chắc cho sự thành công trong tương lai.
Theo định hướng quy hoạch đến năm 2065, Hà Nội có 15 tuyến đường sắt đô thị. Để hoàn thành mục tiêu đó, Hà Nội đề xuất “1 kế hoạch, 3 phân kỳ đầu tư”.
Cụ thể, phân kỳ 2024-2030 hoàn thành thi công xây dựng 96,8 km (gồm các tuyến số 2, số 3, số 5), tương đương khoảng 24% tổng chiều dài các tuyến đường sắt đô thị theo Quy hoạch Giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đã được phê duyệt tại Quyết định 519/QÐ-TTg; thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư 301 km (gồm các tuyến số 1, tuyến 2A kéo dài đến Xuân Mai, các tuyến số 4, số 6, số 7, số 8; tuyến kết nối các đô thị vệ tinh).
Phân kỳ 2031-2035 sẽ hoàn thành đầu tư xây dựng 301 km đường sắt đô thị.
Phân kỳ 2036-2045 sẽ hoàn thành đầu tư 200,7 km đường sắt đô thị các tuyến, đoạn tuyến điều chỉnh, bổ sung theo Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung Thủ đô điều chỉnh được phê duyệt.
Khác với giai đoạn vừa qua, khi thành phố vừa triển khai dự án, vừa phải tháo gỡ những vướng mắc về thủ tục, vốn, cũng như giải phóng mặt bằng, Hà Nội đang có những cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai các dự án đường sắt đô thị.
Đó là cùng với Luật Thủ đô 2024 với một số cơ chế vượt trội trong phát triển đường sắt đô thị, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.
Đó là quy trình và nội dung tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh phương án tuyến công trình, vị trí công trình trên tuyến đường sắt đô thị, quy hoạch khu vực TOD (phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng) phục vụ xác định ranh giới, diện tích đất thu hồi cho dự án; xây dựng và ban hành bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn cho các tuyến đường sắt đô thị của thành phố…
Theo đại diện Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, với nhiều cơ chế linh hoạt, Nghị quyết số 188 đã “cởi trói”, giúp Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh chủ động huy động vốn từ nguồn thu tăng thêm, tiết kiệm chi, vốn ODA mà không cần lập đề xuất dự án. Hiện nay, đơn vị đang tập trung tham mưu để triển khai xây dựng và phê duyệt các văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn thi hành Nghị quyết thuộc thẩm quyền của thành phố Hà Nội.
Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố.
Kế hoạch cũng phân công rõ nhiệm vụ, tiến độ cụ thể đối với các sở, ngành, Ủy ban nhân dân các quận, huyện, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội và các đơn vị có liên quan để chủ động triển khai tổ chức thực hiện với tinh thần trách nhiệm cao nhất nhằm đáp ứng tiến độ chung của toàn dự án và bảo đảm chất lượng, đúng mục tiêu; công khai, minh bạch, hiệu quả; không để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, thất thoát, lãng phí…
Theo kế hoạch này, các đơn vị chức năng sẽ tiến hành rà soát tình hình sở hữu, sử dụng đất dọc hành lang các tuyến; tổng hợp danh mục quỹ đất có tiềm năng phát triển TOD làm cơ sở tối ưu cho phương án tuyến công trình, vị trí công trình theo tuyến và quy hoạch khu vực TOD các tuyến đường sắt đô thị được phê duyệt.
Thành phố cũng xác định hoàn thành đoạn ngầm và đưa vào khai thác vận hành toàn tuyến dự án Tuyến đường sắt đô thị thí điểm thành phố Hà Nội, đoạn Nhổn – ga Hà Nội vào năm 2027; trong tháng 10/2025, khởi công Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị thành phố Hà Nội tuyến số 2, đoạn Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo và Dự án đầu tư xây dựng đường sắt đô thị thành phố Hà Nội, tuyến số 5, Văn Cao – Ngọc Khánh – Láng – Hòa Lạc.
Các dự án: Tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn ga Hà Nội – Yên Sở (Hoàng Mai), Tuyến đường sắt đô thị số 2, đoạn Trần Hưng Đạo – Thượng Đình; Tuyến đường sắt đô thị số 2, đoạn Nam Thăng Long – Nội Bài và Tuyến đường sắt đô thị số 2A, đoạn kéo dài đi Xuân Mai được triển khai thực hiện trong giai đoạn 2026-2030.
Ủy ban nhân dân thành phố giao các đơn vị liên quan nghiên cứu quy hoạch tổng thể các tuyến theo mô hình TOD, bảo đảm các tuyến được triển khai đồng bộ. Quy hoạch sau khi hoàn thiện là căn cứ để lập dự án đầu tư và đấu thầu; phân định rõ các công việc thuộc vốn vay ODA, vốn nhà đầu tư, nhiệm vụ chuyển giao, khai thác và vận hành.
“Thay đổi cách làm, phương thức đầu tư các tuyến đường sắt đô thị là rất cần thiết và mô hình TOD chính là hướng giải “bài toán” khó cho giao thông đô thị”, Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Phi Thường nói.
Tại buổi làm việc mới đây với Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho rằng, thời gian qua đã đánh giá mốc trưởng thành, trau dồi kinh nghiệm rất quan trọng của Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội. Đây sẽ là tiền đề để triển khai các dự án đường sắt đô thị của Hà Nội trong thời gian tới đạt kết quả tốt.
(Nhân Dân)
