Xu hướng mới: Nhận diện từ thực tế
Tại Bắc Giang, Nhà máy Công nghệ cao ECV Vina (27.000 m²), ứng dụng công nghệ bê tông đúc sẵn, biến công trường cơ khí thành dây chuyền sản xuất với quy trình 5S đảm bảo đồng bộ, chuyên nghiệp và sạch.
Đáng chú ý, Tổ hợp Công nghệ và Đổi mới sáng tạo INTECH (INTECH TIC) với quy mô hơn 30.000 m², thiết kế cao tầng, đạt chuẩn LEED Gold đã cung cấp không gian linh hoạt cho R&D, phòng sạch, data center và startup công nghệ. Mô hình này cho phép doanh nghiệp lựa chọn: thuê dài hạn, hợp tác đầu tư, hoặc áp dụng phương án turnkey từ thiết kế đến bàn giao.
Trao đổi tại Diễn đàn Đầu tư và Xây dựng Nhà máy Công nghiệp trong khuôn khổ triển lãm Viet Industry 2025, ông Cao Đại Thắng – Chủ tịch HĐQT INTECH Group nhấn mạnh: “Thế hệ nhà máy công nghiệp mới tại Việt Nam cần hội tụ 4 đặc tính: cao tầng – xanh – sạch – linh hoạt. Đây là chìa khóa để chúng ta bắt kịp dòng chảy dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu và đáp ứng các cam kết quốc tế về phát triển bền vững”.
Bức tranh vĩ mô cho thấy, Việt Nam đang ở trung tâm sự dịch chuyển mạnh mẽ của chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong khi đó, quỹ đất công nghiệp ngày càng khan hiếm, chi phí đất đai tăng nhanh, thách thức nhân sự và áp lực hạ tầng buộc doanh nghiệp phải thay đổi tư duy sản xuất. Cùng với đó, xu hướng xanh – sạch không chỉ xuất phát từ yêu cầu môi trường mà còn là tiêu chuẩn để hội nhập quốc tế.
Trong xu thế đó, bất động sản công nghiệp mà cụ thể là các khu công nghiệp đang chịu nhiều áp lực chuyển đổi. Một thế hệ KCN mới đang hình thành, tạo nên diện mạo mới cho các KCN Việt Nam.
Trong xu thế đó, ông Cao Đại Thắng nhấn mạnh: “Tương lai của ngành công nghiệp Việt Nam sẽ chuyển dịch nhiều hơn về những nhà máy cao tầng – sạch – xanh – linh hoạt. Đây là xu hướng không thể bỏ qua nếu chúng ta muốn cạnh tranh và đón dòng vốn FDI chất lượng cao.
Thứ nhất, nhà xưởng cao tầng đang trở thành lựa chọn mới khi quỹ đất công nghiệp hạn chế. Tại Việt Nam, tâm lý e ngại kết cấu nhiều tầng vẫn tồn tại, song lợi ích mang lại là rõ rệt: tiết kiệm đất, tối ưu quy hoạch nội khu, đồng thời giảm 15–30% chi phí năng lượng cho điều hòa nhờ thiết kế thông minh. Các tầng trên có thể bố trí văn phòng, R&D, phòng sạch; tầng dưới dành cho sản xuất và logistics.
Thứ hai, xu hướng nhà máy sạch phản ánh nhu cầu ngày càng cao về an toàn, chất lượng và sức khỏe cộng đồng. Với hơn 500 dự án phòng sạch đã triển khai, INTECH Group cho biết tiêu chuẩn “sạch” giờ đây không chỉ dừng ở ngành dược phẩm hay điện tử, mà đã trở thành chuẩn mực phổ biến trong sản xuất hiện đại.
Thứ ba, nhà máy xanh là trụ cột bền vững. Việt Nam đã cam kết Net Zero 2050, đồng nghĩa các doanh nghiệp phải đối mặt chi phí ngày càng lớn cho xử lý môi trường. Đầu tư công trình xanh tuy tốn kém ban đầu nhưng mang lại lợi ích dài hạn: tiết kiệm năng lượng, tạo môi trường làm việc an toàn, nâng cao uy tín quốc tế.
Thứ tư, thuê – mua nhà máy trọn gói đang trở thành lựa chọn hấp dẫn thay cho mô hình truyền thống. Với dịch vụ “Design & Build Turnkey”, doanh nghiệp chỉ cần tập trung vào thiết bị và sản xuất, trong khi hạ tầng, hệ thống phụ trợ do đối tác triển khai trọn gói. Cách tiếp cận này rút ngắn thời gian vận hành còn 3–6 tháng, giảm rủi ro triển khai và tối ưu vốn đầu tư ban đầu.
Theo ông Thắng, việc chuyển dịch theo 4 xu hướng trên đây không chỉ là sự thay đổi mô hình kinh doanh, mà còn là bước tiến để chuyên nghiệp hóa hệ thống khu công nghiệp, giúp doanh nghiệp tăng tốc gia nhập thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Sẵn “sân đẹp” đón dòng FDI chất lượng cao
Theo báo cáo của Cushman & Wakefield Việt Nam, “xanh hóa” khu công nghiệp đang trở thành một lợi thế cạnh tranh quan trọng. Việc đáp ứng tiêu chuẩn ESG, sử dụng năng lượng tiết kiệm, tạo môi trường làm việc lành mạnh là điều mà các nhà đầu tư quốc tế coi trọng hàng đầu.
Ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp (Bộ Công Thương), nhấn mạnh: chính sách ưu đãi, lực lượng lao động trẻ và tiềm năng công nghiệp phụ trợ là những lợi thế để Việt Nam trở thành trung tâm công nghiệp sạch và bền vững trong khu vực.
Ở góc độ thị trường, bà Nguyễn Hương Quỳnh cho rằng: xu hướng sản xuất xanh không chỉ để đáp ứng yêu cầu môi trường mà còn là chiến lược sinh tồn, giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận chuỗi cung ứng cao cấp.
Tuy nhiên, chuyên gia Savills Việt Nam chỉ ra rằng chi phí phát triển khu công nghiệp xanh thường cao hơn 30% so với mô hình truyền thống, đặc biệt khi phải đầu tư hệ thống xử lý, năng lượng tái tạo.
Luật sư Trương Thanh Đức cũng lưu ý: khái niệm “khu công nghiệp sạch” chưa được quy định rõ trong luật, dẫn đến việc áp dụng thiếu đồng bộ và đôi khi bị lợi dụng như một chiêu tiếp thị.
Ngoài ra, vấn đề hạ tầng logistics, kết nối cảng, đường cao tốc, hệ thống điện nước chưa đồng bộ, cùng hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao cũng đang là những điểm nghẽn.
Trong khi đó, tại Diễn đàn Sản xuất Thông minh mới đây, các chuyên gia cũng cảnh báo: “Dù lao động trẻ dồi dào, nhưng kỹ năng về công nghệ cao, tự động hóa, quản trị dữ liệu vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp FDI.”
Vì vậy, để xu hướng cao tầng – xanh – sạch – linh hoạt trở thành hiện thực, Nhà nước cần sớm hoàn thiện khung pháp lý, ban hành tiêu chuẩn rõ ràng, đồng thời có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai cho những khu công nghiệp đi theo hướng này.
Các địa phương cũng cần chú trọng quy hoạch dài hạn, đầu tư hạ tầng kết nối và dịch vụ phụ trợ, tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp yên tâm vận hành.
Trong bức tranh chung ấy, những mô hình như như IINTECH TIC đóng vai trò tiên phong minh họa tính khả thi. Việc triển khai mô hình nhà máy cao tầng, đạt chuẩn LEED Gold, cung cấp dịch vụ “one-stop service” đã cho thấy rằng nếu có chiến lược phù hợp, chi phí và tiến độ hoàn toàn có thể kiểm soát.
Trong bối cảnh cuộc đua thu hút FDI ngày càng hướng tới chất lượng cao, xanh và số thì xu hướng trên này không chỉ mang tính chiến lược mà còn là chìa khóa để Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới – nơi công nghiệp không chỉ tăng trưởng về lượng, mà còn bứt phá về chất, hướng tới sự bền vững và hội nhập sâu rộng.
Hải Lâm
