“Đi cùng lưới” – hướng phát triển năng lượng bền vững
Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch sang năng lượng tái tạo, dựa trên tiềm năng tự nhiên lớn và khung pháp lý mới được ban hành trong năm 2025. Theo bà Trần Thị Thu Hà, Khoa Luật và Khoa học chính trị, Trường đại học Công nghiệp TPHCM, chủ trương xuyên suốt của Chính phủ là mọi dự án năng lượng tái tạo phải “đi cùng lưới”, tức được đấu nối đồng bộ với hệ thống truyền tải và vận hành theo cơ chế thị trường điện cạnh tranh, nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, chi phí hợp lý và mục tiêu giảm phát thải.
Bà Thu Hà chia sẻ, cả nước cũng đang có những tiềm năng lớn về điện gió và điện mặt trời. Chẳng hạn, khu vực Nam Trung bộ như Ninh Thuận, Bình Thuận có mức bức xạ mặt trời đạt 4,5-5,5 kWh/m²/ngày, thuộc nhóm cao trong khu vực, phù hợp phát triển điện mặt trời quy mô lớn và điện mái nhà cho khu công nghiệp. Ngoài ra, dọc miền Trung – Nam là hành lang gió mạnh với tiềm năng điện gió ngoài khơi, được Ngân hàng Thế giới (WB) khuyến nghị triển khai điện gió theo lộ trình cụ thể.
Riêng đối với điện mặt trời mái nhà, định hướng là tự tiêu thụ là chính, phần điện dư chỉ được bán tối đa 20% sản lượng thực phát với giá bằng điện năng thị trường bình quân năm trước. Cùng với đó, các doanh nghiệp phải tuân thủ quy định về phòng cháy chữa cháy, nghiệm thu và công tơ hai chiều…
Tính đến cuối năm 2024, tổng công suất lắp đặt điện của Việt Nam đạt hơn 85.300MW, trong đó nguồn năng lượng gió và mặt trời chiếm 26,5% (22.648 MW). Giai đoạn 2025-2030, cả nước sẽ tập trung linh hoạt hóa hệ thống điện để giảm cắt giảm công suất, thông qua một số giải pháp như lưu trữ năng lượng, điều chỉnh phụ tải.
Đây là thông tin tại Hội nghị “Năng lượng mặt trời và năng lượng tái tạo”, thuộc Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững trên địa bàn TPHCM 2025 đã diễn ra sáng nay (23-10). Hội nghị do Trung tâm Phát triển công nghiệp hỗ trợ TPHCM (CSID) chủ trì.
Điện mặt trời và tài chính xanh: Doanh nghiệp hưởng lợi kép?
Giá điện tăng liên tiếp trong vài năm trở lại đây đang tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là khối vừa và nhỏ (SMEs). Ông Kevin Junker, CEO Smart Solar, cho biết, từ năm 2023 đến nay, giá điện đã được điều chỉnh bốn lần, khiến tổng chi phí tăng 18,2%. Đặc biệt, mức giá điện vào giờ cao điểm ban ngày hiện lên đến 5.300 đồng/kWh, cao gấp 1,7 lần so với giá điện vào khung giờ thấp điểm.
Trong bối cảnh này, hệ thống điện mặt trời áp mái trở thành lựa chọn phổ biến. Hệ thống này ưu tiên dùng điện mặt trời vào ban ngày, tự động chuyển sang điện lưới khi thiếu hụt. Với mô hình nâng cấp có lưu trữ năng lượng, phần điện dư còn được tích lại trong pin để sử dụng sau, giúp tăng hiệu quả và tính tự chủ năng lượng.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, hệ thống điện mặt trời còn là một cơ hội để doanh nghiệp đạt chứng chỉ I-RECs quốc tế, khẳng định nguồn điện sử dụng là năng lượng tái tạo. Chứng chỉ này là “chìa khóa xanh” giúp Việt Nam tiến nhanh hơn tới mục tiêu phát triển bền vững và tiết kiệm năng lượng.
Bàn về giải pháp tài chính xanh cho doanh nghiệp, bà Đoàn Thị Hà, Quản lý Đầu tư, Quỹ Beacon Fund, chia sẻ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực năng lượng tái tạo đang đối mặt với áp lực vốn. Nhóm doanh nghiệp có doanh thu từ 50-500 tỉ đồng thường bị “bỏ quên”, khó tiếp cận quỹ đầu tư cổ phần, cũng không đáp ứng được yêu cầu vay vốn ngân hàng.
Để tháo gỡ nút thắt này, vốn vay tư nhân (Private Debt) như một giải pháp tài chính xanh linh hoạt. Theo bà, Quỹ Beacon Fund là một trong những quỹ vốn vay tư nhân, cung cấp các khoản vay trung hạn từ 2-4 năm, quy mô 500 ngàn đến 2 triệu đô la Mỹ, với khả năng đầu tư nhiều vòng.
Điểm khác biệt là quỹ chấp nhận tài sản thế chấp linh hoạt như máy móc, hàng tồn kho hay khoản phải thu, thay vì chỉ bất động sản. Lãi suất dao động 8-12% (đô la Mỹ), có thể giảm nếu doanh nghiệp đạt được mục tiêu tài chính hoặc tác động xã hội đã cam kết. Đơn vị cũng lồng ghép tiêu chuẩn ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) trong toàn bộ quy trình đầu tư, giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả vận hành và giảm rủi ro.
Anh Đào
