Sáng 17/4, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh Việt Nam cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, đồng thời là một trong những quốc gia đầu tiên xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 chuyển hướng từ mô hình tăng trưởng truyền thống sang tăng trưởng xanh và kinh tế số.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra nhận định trên tại Phiên thảo luận cấp Bộ trưởng với chủ đề: “Công nghệ đột phá chuyển đổi xanh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên thông minh” trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G) Việt Nam 2025.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhận định đây là những cam kết mạnh mẽ, tạo áp lực lớn cho chính mình, để kích hoạt trí tuệ Việt Nam, tìm kiếm đổi mới sáng tạo toàn cầu để giải bài toán phát triển xanh của Việt Nam và nhân loại.
Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, phát triển xanh và bền vững là phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng hướng vào phục vụ phát triển xanh và bền vững. Việt Nam đã đưa 3 việc này về chung một bộ quản lý nhà nước; coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu.
Về ưu tiên ứng dụng và phát triển các công nghệ mới, với Việt Nam, các công nghệ đột phá có thể tạo ra sự thay đổi căn bản sự phát triển xanh của nhân loại là hydrogen, pin thế hệ mới, công nghệ carbon thấp, công nghệ tuần hoàn. Các công nghệ số thế hệ mới tạo động lực cho chuyển đổi xanh là AI, IoT, big data, chip bán dẫn. Đó đều là các công nghệ được Chính phủ Việt Nam lựa chọn là các công nghệ chiến lược để ưu tiên phát triển.
Theo Bộ trưởng, cũng như cả thế giới, Việt Nam coi AI là công nghệ cốt lõi nhất của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Chuyển đổi số của Việt Nam đang được chuyển thành chuyển đổi AI. Nhưng cách tiếp cận AI của Việt Nam là AI không thay thế con người mà chỉ tăng thêm quyền năng cho con người. AI là trợ lý giúp việc của con người; AI làm cho mọi hoạt động thông minh hơn, tối ưu hơn và vì thế tiết kiệm tài nguyên hơn.
Về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, xanh và số là một cặp song sinh; muốn xanh thì phải số. Lên môi trường số, con người sẽ tiêu xài vật chất ít đi. Các hoạt động trên môi trường số cũng sẽ hiệu quả hơn, vì phi khoảng cách, phi trung gian và phi tiếp xúc. Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi số một cách toàn dân và toàn diện trên mọi lĩnh vực. Các trung tâm dữ liệu sẽ là hộ tiêu dùng điện lớn nhất trong tương lai. Vậy, chuyển đổi số phải dùng điện xanh, phải sử dụng điện năng hiệu quả. Muốn chuyển đổi xanh thì phải có các tiêu chuẩn xanh. Tiêu chuẩn có ý nghĩa dẫn dắt hướng đi của quốc gia. Chuyển đổi xanh là vấn đề toàn cầu, cần hợp tác về xây dựng bộ tiêu chuẩn xanh toàn cầu.
Về sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẵn có, từ tài nguyên thiên nhiên, năng lượng, tri thức đến dữ liệu và vốn, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá nhân loại hiện chưa sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẵn có. Tái chế mới đạt khoảng 7,2%, lãng phí lương thực trên 30%, hiệu suất sử dụng điện năng mới đạt 30-40%, mới có 5% dữ liệu được phân tích và sử dụng có hiệu quả, 2% tổng tài sản tài chính toàn cầu được đầu tư vào lĩnh vực phát triển xanh và bền vững.
“Lời giải có thể là, dùng IoT để số hóa toàn bộ thế giới thực và AI để giám sát hiệu quả hoạt động của toàn bộ thế giới thực, từ đó, đánh giá và ra quyết định điều chỉnh thì con người sẽ sử dụng các tài nguyên hiệu quả hơn rất nhiều,” Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.
Bộ trưởng kêu gọi hành động toàn cầu, thúc đẩy hợp tác đa phương, sáng tạo những mô hình hợp tác mới, chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và hỗ trợ các nước đang phát triển trong quá trình chuyển đổi xanh. Đồng thời, ông cũng đề xuất thành lập trang web để các quốc gia thuộc P4G, các tập đoàn, công ty có thể tiếp cận một cách thuận lợi và nhanh nhất thông tin về các công nghệ, kinh nghiệm trong chuyển đổi xanh; thành lập “Mô hình đổi mới sáng tạo mở” trong các nước thành viên P4G để hình thành cầu nối giữa các nhà cung cấp giải pháp, công nghệ và các tập đoàn, tổ chức có nhu cầu chuyển đổi xanh.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng bày tỏ hy vọng các ý kiến tại Phiên thảo luận sẽ gợi mở nhiều hướng tiếp cận mới về phát triển xanh, tạo ra các cơ hội hợp tác toàn cầu, bởi chỉ có hợp tác toàn cầu thì mới giải quyết được bài toán phát triển xanh. Không thể có một quốc gia xanh mà toàn cầu không xanh. Không thể có một toàn cầu xanh mà có một quốc gia không xanh.
Đồng chủ trì Phiên thảo luận cùng Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Cộng hòa Kenya, bà Hon. Soipan Tuya đánh giá Trí tuệ Nhân tạo có tiềm năng vô cùng lớn lao trong các lĩnh vực như tài chính, năng lượng, nông nghiệp cùng nhiều lĩnh vực khác. Tuy nhiên, song hành với đó là nguy cơ mất việc làm, thiếu an toàn dữ liệu cũng như sự phân hoá và khoảng cách về công nghệ, số hoá. “Câu hỏi đặt ra là làm thế nào có thể tận dụng công nghệ để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, phát triển bền vững,” bà Hon. Soipan Tuya nhận định.
Đưa ra giải pháp cá nhân, bà Hon. Soipan Tuya cho rằng cần phải tăng cường đầu tư, xây dựng hạ tầng về Trí tuệ Nhân tạo để có thể xây dựng được hệ sinh thái về AI, mở rộng đổi mới sáng tạo liên quan đến AI, cung cấp kết nối internet mang tính tin cậy cũng như có tốc độ cao. Bên cạnh đó, cần có hệ thống dữ liệu chi phí thấp để điện toán đám mây dễ tiếp cận, từ đó, giúp giảm chi phí cho các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như các nhà nghiên cứu, thúc đẩy xây dựng các giải pháp AI trong nước, giảm phụ thuộc vào máy chủ nước ngoài cũng như khuyến khích phát triển các trung tâm dữ liệu bền vững tại chỗ.
Các đại biểu dự Phiên thảo luận cấp Bộ trưởng đã tập trung thảo luận ba nội dung trọng tâm: Tận dụng xu hướng số hóa và ứng dụng AI trong giảm phát thải và tối ưu tài nguyên; Thúc đẩy hợp tác công – tư nhằm tối đa hóa tiềm năng đổi mới sáng tạo trong chuyển đổi xanh; Giải pháp khắc phục các rào cản kỹ thuật, hạ tầng và an ninh dữ liệu để thúc đẩy ứng dụng công nghệ./.
Thu Phương
