Hydrogen: Nguồn năng lượng chiến lược trong tương lai
Theo các chuyên gia, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để phát triển lĩnh vực năng lượng hydrogen xanh được coi là trụ cột của nền kinh tế carbon thấp trong tương lai. Với chiến lược quốc gia đến năm 2050, sự tham gia của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước cùng các gói tài chính xanh từ các đối tác quốc tế, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu hydrogen hàng đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Tại Hội nghị chuyên đề Hydrogen xanh 2025 với chủ đề “Khai mở tiềm năng hydrogen của Việt Nam” diễn ra ngày 10/10 tại Hà Nội, bà Natasha Witto – chuyên gia tư vấn, Hệ thống Năng lượng khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (DNV) cho biết, dù khu vực Đông Nam Á vẫn còn phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch, nhưng có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển hydrogen xanh nhờ tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và thương mại khu vực sôi động.
“Đây là những yếu tố sẽ thúc đẩy quá trình ứng dụng hydrogen trong tương lai, đặc biệt ở các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam,” bà Natasha nhấn mạnh.
Việt Nam được đánh giá có nhiều tiềm năng phát triển thị trường hydrogen xanh, nhờ nhu cầu ngày càng tăng từ các ngành sản xuất điện, thép, phân bón, cũng như cơ hội xuất khẩu hydrogen làm nhiên liệu cho vận tải biển trong tương lai gần.
Về nội dung này, trước đó Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen đến năm 2030, tầm nhìn 2050 (theo Quyết định 165/QĐ-TTg). Tại Quyết định số 165, Việt Nam phấn đấu công suất sản xuất hydrogen từ quá trình sử dụng năng lượng tái tạo và các quá trình khác có thu giữ carbon đạt khoảng 100 – 500 nghìn tấn/năm vào năm 2030, và tăng lên 10 – 20 triệu tấn vào năm 2050. Đây là nguồn năng lượng xanh, sạch, đóng góp quan trọng vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0” của đất nước.
Triển khai Quyết định số 165, Bộ Công Thương cũng đã tổ chức Hội nghị triển khai Chiến lược năng lượng Hydrogen. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định: Việc Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, mở ra không gian phát triển mới cho ngành năng lượng Việt Nam theo hướng xanh, sạch và bền vững, cùng với nguồn năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió ngoài khơi…) dồi dào sẽ giúp Việt Nam thực hiện được cam kết trung hòa carbon vào năm 2050, đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nước và xuất khẩu, phù hợp với các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh hoá, cũng như xu thế phát triển chung của thế giới và cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26.
Đặc biệt, Nghị định 58/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới, đã dành nhiều ưu đãi đầu tư cho sản xuất hydrogen xanh.
Đến năm 2050, hydrogen dự kiến sẽ chiếm khoảng 10% tổng nhu cầu năng lượng của Việt Nam, đóng góp tích cực vào cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) theo Thỏa thuận Paris.
Hiện nay, hydrogen sản xuất trong nước chủ yếu vẫn đến từ quá trình lọc hóa dầu và sản xuất phân đạm (hydrogen xám và nâu), với sản lượng khoảng 500.000 tấn/năm. Tuy nhiên, kể từ khi chiến lược hydrogen được ban hành, nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đã tham gia nghiên cứu và đề xuất các dự án hydrogen xanh.
Có thể kể đến một số dự án tiêu biểu như: Nhà máy sản xuất hydrogen xanh Trà Vinh: công suất thiết kế 24.000 tấn hydrogen/năm, dự kiến vận hành thương mại quý II/2027. Nhà máy Bến Tre: công suất tương tự, dự kiến vận hành quý II/2028. Nhà máy Bạc Liêu: công suất 70.000 tấn hydrogen/năm, vận hành giai đoạn 1 năm 2029, giai đoạn 2 năm 2032. Nhà máy Tiền Giang: Công suất 5.294 tấn/năm, dự kiến hoạt động tháng 9/2028.
Ngoài ra, các nhà đầu tư đang khảo sát và đề xuất dự án tại Bình Định, Long An, Ninh Thuận, Quảng Bình, Quảng Trị, Sóc Trăng và TP. Hồ Chí Minh, cho thấy bức tranh hydrogen xanh tại Việt Nam đang dần hình thành rõ nét.
Giải pháp nào để hydrogen phát huy hết tiềm năng?
Để hydrogen có cơ hội phát huy hết tiềm năng, các chuyên gia đề xuất, Việt Nam cần chủ động nghiên cứu đầu tư các dự án thí điểm sản xuất năng lượng hydrogen sạch quy mô nhỏ, theo lộ trình phù hợp với giá thành hợp lý. Trên cơ sở đó, tiếp tục triển khai đầu tư phát triển các dự án sản xuất năng lượng hydrogen quy mô lớn tại các khu vực có tiềm năng lợi thế về năng lượng tái tạo, gần khách hàng tiêu thụ, thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu.
Đồng thời, huy động đa dạng hóa các nguồn vốn, các hình thức huy động vốn, thu hút có hiệu quả các nguồn vốn trong và ngoài nước vào phát triển năng lượng, đảm bảo quốc phòng – an ninh và tính cạnh tranh; tăng cường kêu gọi, sử dụng có hiệu quả các cam kết hỗ trợ của quốc tế (COP, JETP, AZEC,…), các nguồn tín dụng xanh, tín dụng khí hậu, trái phiếu xanh…
Chia sẻ về cơ hội huy động vốn cho các dự án hydrogen, ông Markus Bissel, Giám đốc Dự án Quan hệ đối tác năng lượng Việt – Đức (GIZ Việt Nam) cho biết, Chính phủ Đức đã ban hành hướng dẫn tài trợ mới hỗ trợ các dự án quốc tế phát triển hydrogen xanh.
“Mỗi dự án có thể được hỗ trợ đầu tư lên tới 30 triệu euro, và Việt Nam có đầy đủ điều kiện để tham gia cơ chế tài chính này”, ông Markus nhấn mạnh.
Từ góc độ ngân hàng, ông Đỗ Lê Ninh, chuyên viên đầu tư cấp cao của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), nhấn mạnh rằng để tiếp cận nguồn vốn xanh, các dự án cần đảm bảo tính khả thi thương mại, minh bạch quản trị, và tuân thủ tiêu chuẩn an toàn – xã hội quốc tế.
“ADB luôn sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam trong phát triển năng lượng hydrogen xanh, thông qua các nguyên tắc tài trợ bền vững và trách nhiệm”, ông Ninh cho biết.
Ông Michael Kratz, Tham tán Kinh tế và Ngoại giao Khí hậu, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam, khẳng định: “Hợp tác Đức – Việt đang thúc đẩy những bước đi thiết thực hướng tới một tương lai bền vững được vận hành bằng hydrogen xanh. Với kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, Đức tự hào đồng hành cùng Việt Nam thông qua quan hệ đối tác năng lượng song phương bền chặt”.
Các chuyên gia cũng cho rằng, hydrogen là năng lượng của tương lai. Vì vậy, cần có cơ chế, chính sách cởi mở và hành lang pháp lý giúp quá trình thúc đẩy đầu tư vào lĩnh vực này dễ dàng, có thể cạnh tranh được với nguồn khác trong hệ thống. Đồng thời, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn về phát điện hydro để triển khai thực hiện kế hoạch liên quan đến chiến lược phát triển hydrogen.
Việt Nam đang sở hữu lợi thế kép đó là tiềm năng tự nhiên cho năng lượng tái tạo đặc biệt là hydrogen và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ. Nếu tận dụng tốt nguồn tài chính xanh và hợp tác quốc tế cũng như phát huy hết lợi thế vốn có, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên vị thế trung tâm hydrogen xanh của khu vực, góp phần hiện thực hóa mục tiêu Net Zero 2050 và nâng tầm vị thế năng lượng quốc gia trên bản đồ thế giới.
Khôi Nguyên
