Từ “rốn lũ” đến “Làng du lịch tốt nhất thế giới”
Trước đây, mỗi mùa lũ đổ về, người dân Tân Hóa phải tìm cách di chuyển lên núi hoặc khu vực cao hơn để tránh lũ, và họ thường bị mất hết tài sản khi nước lũ gây ngập lụt dài ngày. Tuy nhiên, sau cơn lũ lịch sử năm 2010 khiến Tân Hoá chìm sâu 12m dưới mặt nước, thiệt hại vô cùng nặng nề, người dân nơi đây đã có sáng kiến làm mô hình nhà phao tránh lũ.
Mỗi ngôi nhà rộng khoảng 20m2, được làm bằng gỗ hoặc tôn, sàn nhà được gắn chặt với hệ thống thùng phuy rỗng, giúp cho ngôi nhà có thể nổi lên khi nước lũ dâng cao. Khi hết mưa lũ, nhà phao lại được người dân sử dụng vào những việc khác như làm nhà kho dự trữ lương thực… Khi nào có lũ lại mang ra dùng.
Từ những ngôi nhà ban đầu, đến nay, đã có hơn 700 căn nhà nổi trong số hơn 715 hộ dân ở Tân Hóa. Trong đó, có 90 căn nhà được tài trợ bởi chương trình cuộc đua “Thử thách Tú Làn” do Công ty TNHH MTV Chua Me Đất (Oxalis Adventure) tổ chức. Những căn nhà nổi này đã trở thành nơi trú ẩn an toàn cho người dân và tài sản của họ trước sức mạnh của lũ lớn.
Ông Nguyễn Châu Á, Tổng Giám đốc Công ty Oxalis Adventure, chia sẻ: “Sáng kiến xây dựng nhà phao chống lũ đã giúp người dân nơi đây dần thích ứng với điều kiện của thời tiết và bắt đầu tham gia vào các hoạt động du lịch, biến một nơi có tỷ lệ hộ nghèo hơn 80% từng bước trở thành một cộng đồng du lịch bền vững, nơi mà du khách có thể trải nghiệm được nhiều dịch vụ khác biệt, mới mẻ hiếm làng quê nào có được”.
Theo đó, những căn nhà nổi ở Tân Hóa không chỉ là tài sản, mà còn là một đặc điểm độc đáo trong mắt du khách. Khác biệt với những vùng “rốn lũ” khác ở Quảng Ninh và Lệ Thủy, lũ ở Tân Hóa khá yên bình vì nước lũ không có sóng lớn. Trong mùa lũ, người dân có thể sống bình thản trên những căn nhà nổi và di chuyển an toàn bằng những chiếc thuyền nhỏ.
Khách du lịch đến Tân Hóa có thể trải nghiệm cuộc sống mùa lũ như người dân bản địa, thả lưới, câu cá, chèo thuyền kayak vượt qua lũ, khám phá hang động, ngắm cảnh quan mùa lụt và tận hưởng những món ăn đặc trưng của người dân địa phương.
Ngoài ra, Công ty Oxalis Adventure còn phối hợp với ngành du lịch đưa khu nghỉ dưỡng Tú Làn Lodge (khu lưu trú được xây dựng cách mặt đất khoảng 11m tạo hiệu ứng nổi lơ lửng bên triền núi, để thích ứng với lũ lụt hàng năm của khu vực) và tour lái xe địa hình ATV khám phá rừng lim Tân Hóa vào hoạt động, tạo ra những sản phẩm du lịch mới, hấp dẫn du khách.
Những sáng tạo này đã được Tổ chức Du lịch Thế giới (UN Tourism) vinh danh vào năm 2023, khi Tân Hóa được công nhận là một trong những “Làng du lịch tốt nhất thế giới”. Giải thưởng này không chỉ là sự thừa nhận về vẻ đẹp thiên nhiên và bản sắc văn hóa độc đáo của làng, mà còn là lời khẳng định cho mô hình du lịch bền vững, lấy cộng đồng làm trung tâm.
Du lịch bền vững và hành trình “Net Zero”
Sự phát triển của du lịch Tân Hóa gắn liền với các hoạt động khám phá hang động mạo hiểm Tú Làn, nơi từng là bối cảnh cho bộ phim Hollywood nổi tiếng “Kong: Skull Island“. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp du lịch tại Tân Hóa, tiên phong là Oxalis Adventure đã triển khai mô hình du lịch xanh “Net Zero”.
Chia sẻ với PV, ông Nguyễn Châu Á cho biết, cuối năm 2024, Oxalis đã đầu tư một loạt xe đạp điện để phục vụ du khách. Thay vì sử dụng các phương tiện chạy bằng xăng dầu, du khách có thể thuê xe đạp điện để dễ dàng di chuyển khám phá làng quê, đạp xe dạo chơi qua các cánh đồng lúa, tham quan động Phong Nha, vườn thực vật, Công viên Ozo, hang Tám Cô, động Thiên Đường, suối nước Mooc hay hang Tối trong ngày…
Oxalis Adventure cũng ưu tiên sử dụng năng lượng mặt trời tại các khu lưu trú, văn phòng, tính toán khẩu phần ăn hợp lý để tránh lãng phí. Đặc biệt, để bù đắp lượng carbon phát thải, Oxalis đã thực hiện nhiều dự án trồng rừng và hợp tác với các tổ chức môi trường. Ông Nguyễn Châu Á cho biết: “Chúng tôi tính toán lượng CO2 phát thải và bù đắp bằng cách trồng cây ở những khu vực hoạt động. Oxalis cũng hỗ trợ các dự án tái trồng rừng ở các khu vực khác, giúp khôi phục rừng và đa dạng sinh học”.
Bằng cách này, du khách khi đến Tân Hóa không chỉ được hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ mà còn đóng góp vào nỗ lực bảo vệ môi trường. Các hoạt động du lịch được tổ chức một cách có trách nhiệm, đảm bảo rằng những dấu chân để lại là những kỷ niệm đẹp, chứ không phải là tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.
Để làm được điều đó, Oxalis và các đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch tại khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng đã hỗ trợ các hộ gia đình xây dựng homestay, nhà hàng và các dịch vụ khác, đồng thời mở các khoá đào tạo kỹ năng giao tiếp, dạy ngoại ngữ, đào tạo hướng dẫn viên, porter (người khuân vác hành lý)…
Ông Nguyễn Châu Á chia sẻ: Năm 2022, Oxalis đã tài trợ cho 12 porter và trợ lý an toàn (những người đã tốt nghiệp cấp 3) theo học lớp cao đẳng hướng dẫn viên du lịch quốc tế. Hiện tại 2/3 trong số này đang là hương dẫn viên/hướng dẫn viên tập sự cho các tour của Oxalis.
“Điều đáng nói xuất phát điểm của họ là sơn tràng (thợ rừng), do cuộc sống khó khăn nên phải vào rừng khai thác gỗ và săn bắn. Từ ngày du lịch mở ra, các anh tham gia làm porter, công việc ổn định, có nhiều người được đào tạo thành trợ lý an toàn. Người Phong Nha dù còn nhiều khó khăn song họ luôn có khát vọng vươn lên, trở thành những “tân cử nhân” du lịch của làng Phong Nha”, ông Nguyễn Châu Á chia sẻ.
Anh Đinh Minh Liên, một cựu “lâm tặc” giờ đã trở thành porter cho Oxalis, chia sẻ: “Từ khi tham gia hỗ trợ du khách tham quan động Tú Làn, cuộc sống gia đình tôi khấm khá lên. Công việc này không quá nặng nhọc nhưng đã giúp cho tôi có thu nhập mỗi tháng từ 3 đến 4 triệu đồng”.
Hiện nay có tổng cộng hơn 130 người dân Tân Hoá trực tiếp tham gia hoạt động du lịch cùng với Oxalis, họ tham gia với vai trò là porter (người khuân vác), đầu bếp, trợ lý an toàn, hướng dẫn viên, nhân viên văn phòng, phục vụ tại nhà hàng Tú Làn Lodge, kinh doanh dịch vụ ăn tại nhà dân, chủ các homestay,…
Các công việc này mang lại cho họ mức thu nhập ổn định, bình quân từ 6 – 12 triệu đồng/người/tháng. Ngoài ra còn nhiều người gián tiếp hưởng lợi từ các hoạt động du lịch như hợp tác xã chăn nuôi heo, bò, gà, hộ trồng rau và các chủ rừng thông qua các hoạt động cung ứng thực phẩm cho các tour thám hiểm Tú Làn…
Hàng năm, các sản phẩm du lịch của Oxalis mang đến 10.000-12.000 khách cho Tân Hóa. Riêng năm 2024, Oxalis đã mang 11.000 khách du lịch đến ngôi làng nhỏ này, trong đó có 80% là khách nước ngoài.
Thiên Hương
