Mọi nhu cầu năng lượng đều giống nhau, nhưng đáp ứng nhu cầu năng lượng thì lại rất khác nhau, mỗi nơi theo cách riêng của mình.
Ngay từ khi quyết định chọn vùng hồ Láng Nhớt ở phía tây thành phố Nha Trang làm nơi thể hiện tình yêu thiên nhiên và đam mê sáng tạo của mình, kỹ sư cảnh quan Nguyễn Mạnh Bình San đã xác định một cuộc chơi lớn – cuộc chơi du lịch bền vững giảm phát thải, bắt đầu từ hệ thống năng lượng độc lập hoàn toàn tự cung tự cấp và hầu như không phát thải carbon.
Cuộc chơi là như thế này. Để phục vụ chất lượng cao cho các tiện nghi ban đầu như khu trung tâm, nhà hàng, phòng sự kiện, farm house, bungalow và lều nghỉ, khu du lịch Làng Nhỏ – Natural Life của anh San, cũng như mọi khu du lịch chất lượng cao khác, sẽ cần điện, rất nhiều điện. Thay vì lắp đặt đường dây và trạm biến thế để kết nối với mạng điện quốc gia như cách nghĩ thông thường, anh San đã chọn xây dựng hệ thống điện độc lập không nối lưới để làm một hình mẫu cấp điện hoàn toàn là tái tạo, tự cung tự cấp, và đằng sau đó là một tầm nhìn lớn về phát triển bền vững, về giảm phát thải.
Đâu tiên là hệ thống năng lượng mặt trời, tất nhiên rồi. Các tấm quang điện với tổng diện tích gần 200m2 hàng ngày bền bỉ biến cái nắng Nam Trung bộ thành 30kVA điện, thừa dùng cho cả khu. Chỉ với trung bình 8 giờ nắng mỗi ngày, trạm điện này thừa thỏa mãn toàn bộ nhu cầu năng lượng tiêu thụ trực tiếp ban ngày. Lượng điện dư thừa từ mặt trời được lưu trữ vào 2 trạm pin có khả năng phát trả lại mạng điện mức năng lượng tối đa tới 28kWh khi mất nắng và vào buổi tối.
Tiếp theo là thủy điện, cũng là nguồn năng lượng tái tạo. Mỗi giờ, 360 tấn nước suối tự nhiên chạy theo 600m đường ống đường kính 300mm xuống theo mức chênh thế năng 33m dội vào cánh gáo của turbin để tạo ra công suất tới 30kVA nữa cho toàn khu du lịch. Phần lớn lượng điện từ trạm thủy điện được dùng vào lúc không có nắng và vào buổi tối. Tạm thời, để đảm bảo không gián đoạn phục vụ khách, một máy phát 30KVA được trang bị để bù lượng điện thiếu khi không có mặt trời, mà pin đã cạn và nước đã yếu. Máy phát diesel này hiện đang góp trung bình khoảng 10% tổng lượng điện tiêu thụ và là nguồi phát thải duy nhất trong toàn bộ hệ thống điện của toàn khu.
Để đồng bộ 3 nguồn phát với tính khí khác nhau đến như vậy, anh San đã cho lắp một trạm đồng bộ điện với 2 dàn Inverter hybrid và một hệ điều hành có thể quản lý được từ thiết bị thông minh. Đúng rồi, giảm phát thải cần thông minh.
Không dừng lại ở đó, anh San đã chuẩn bị một cuộc chơi lớn hơn để có hệ thống điện hoàn toàn tái tạo, hoàn toàn không phát thải. Đó là cuộc chơi thủy điện tích năng. Một đập nước cao 1m sẽ tích nước trên khoảng đất đá rộng 1ha để tạo nên hồ chứa ở cánh trên với dung tích 10.000m3 ở mức chênh 30m sẽ tạo thế năng nước để chạy 2 turbin phát ra 100kVA, 30% dùng cho ban ngày và 70% dùng cho buổi tối. Điểm chơi lớn nhất ở đây là sẽ dùng điện mặt trời để bơm 1.000 tấn nước mỗi giờ ngược lên hồ chứa ở cánh trên vào lúc có nắng để đủ chạy được 10 tiếng đồng hồ thủy điện khi mất nắng. Toàn hệ thống khi đó sẽ tự tái tạo và hoàn toàn không còn phát thải.
Cuộc hành trình bắt đầu từ Làng Nhỏ đã mở ra một con đường lớn. Từ những tấm pin mặt trời kiên trì đón nhận từng tia nắng đến những dòng nước chảy không ngừng qua những turbin, mỗi bước đi của anh San là một lời khẳng định mạnh mẽ rằng tương lai bền vững không còn là một giấc mơ xa vời. Đó là sự hiện diện hữu hình trong mỗi ngôi nhà, mỗi không gian sống mà chúng ta xây dựng hôm nay. Cuộc chơi lớn của anh San không chỉ là cuộc chơi của một cá nhân hay một cộng đồng nhỏ, mà còn là nguồn cảm hứng lan tỏa cho mọi người về cách mà chúng ta có thể và nên sống hài hòa với thiên nhiên. Bằng tất cả tâm huyết và tầm nhìn xa rộng, anh đã chứng minh rằng sự sáng tạo không chỉ tạo nên khác biệt mà còn là chìa khóa mở ra cánh cửa dẫn đến một tương lai không phát thải – nơi mà sự cân bằng giữa con người và môi trường sẽ là nền tảng cho mọi giá trị đích thực. Làng Nhỏ – nhưng tư duy lớn, bắt đầu từ nơi đây, một chương mới của hành trình xanh đã được viết nên.
TS Phan Mạnh Tuấn – chuyên gia tại Net Zero Việt Nam (tuanpm@netzero.vn)
