Kế hoạch “xóa sổ” quy định lớn nhất lịch sử Mỹ
Lee Zeldin – quản trị viên EPA do Trump bổ nhiệm – gọi động thái này là “hành động bãi bỏ quy định lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ”. Kế hoạch sẽ mở đường cho việc hủy bỏ các tiêu chuẩn khí thải áp dụng với ô tô, động cơ, và nhiều ngành công nghiệp nặng, đồng nghĩa với việc dỡ bỏ phần lớn chính sách khuyến khích xe điện thời Biden–Harris. Theo EPA, động thái này sẽ “tăng sự lựa chọn cho người tiêu dùng và giảm chi phí sinh hoạt”.
Tuy nhiên, các nhóm môi trường và nhiều nhà khoa học cảnh báo bước đi này là “phi khoa học, nguy hiểm và thiếu cơ sở pháp lý”. Họ nhắc lại phán quyết lịch sử của Tòa án Tối cao Mỹ năm 2007, khẳng định EPA có thẩm quyền kiểm soát khí nhà kính theo Đạo luật Không khí Sạch. Việc hủy bỏ “endangerment finding” có thể dẫn đến làn sóng kiện tụng kéo dài nhiều năm.
Cuộc chiến chính sách khí hậu ở Washington
Động thái của EPA diễn ra trong bối cảnh chính quyền Trump kiên quyết đảo ngược các quy định về khí hậu và môi trường, vốn bị ông coi là rào cản kinh tế. Kể từ đầu nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã:
- Rút Mỹ khỏi nhiều cam kết quốc tế về khí hậu.
- Giảm ngân sách cho các chương trình năng lượng sạch và nghiên cứu khí hậu.
- Tăng hỗ trợ khai thác dầu khí và than đá.
Các nhà quan sát chính sách nhận định việc xóa bỏ “endangerment finding” không chỉ có ý nghĩa pháp lý, mà còn là tuyên bố chính trị mạnh mẽ, thể hiện ưu tiên kinh tế trước biến đổi khí hậu của chính quyền.
Phản ứng từ cộng đồng khoa học và quốc tế
Giới khoa học Mỹ coi kế hoạch này là “hồi chuông báo động”, làm suy yếu nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính trong thời điểm mà hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng phổ biến. Tại quốc tế, nhiều nước bày tỏ quan ngại về quyết định của Washington, lo ngại sự đảo chiều này sẽ cản trở tiến trình hợp tác toàn cầu.
EPA cho biết văn bản chính thức sẽ trải qua giai đoạn lấy ý kiến công khai kéo dài, dự kiến ít nhất một năm, trước khi có hiệu lực. Trong thời gian đó, các tổ chức môi trường và nhiều bang có thể đệ đơn kiện, biến kế hoạch này thành trận chiến pháp lý khí hậu lớn nhất thập kỷ.
Động thái của chính quyền Trump không chỉ làm đảo lộn nền tảng chính sách khí hậu Mỹ, mà còn đặt ra bài toán về vai trò của khoa học trong hoạch định chính sách công. Đây có thể trở thành một trong những cuộc đấu pháp lý – chính trị dài hơi, ảnh hưởng sâu sắc đến tương lai năng lượng và vị thế Mỹ trên bàn đàm phán khí hậu toàn cầu.
Minh An
