Khoảng 130 quốc gia bao gồm Mỹ, Canada, Úc và Anh đã cam kết tham gia Corsia để bù đắp lượng phát thải carbon của ngành hàng không quốc tế. Cục Hàng không Việt Nam đã đăng ký tham gia giai đoạn tự nguyện của Corsia bắt đầu từ ngày 1/1/2026.
Các hãng hàng không ở các quốc gia này phải mua tín chỉ carbon hoặc mua nhiên liệu hàng không bền vững (SAF), vốn cũng đang thiếu hụt, để duy trì lượng phát thải ròng ở mức 85% so với mức đỉnh điểm vào năm 2019.
Thế nhưng nguồn tín chỉ carbon dành cho chương trình Corsia đang cạn kiệt và chủ yếu đến từ một dự án bảo vệ rừng tại quốc gia Nam Mỹ Guyana.
Chương trình Corsia đang đối mặt sự mất cân bằng cung cầu nghiêm trọng. Chỉ có15,85 triệu tín chỉ carbon, tất cả đều từ Guyana, được phát hành tính đến tháng 6/2025 so với nhu cầu 144 triệu tín chỉ vào thời hạn chót 1/2028 giúp các hãng hàng không tuân thủ giai đoạn tự nguyện chương trình từ năm 2024 đến năm 2026.
Trong cuộc bán đấu giá của chính phủ Guyana vào cuối năm 2024, tín chỉ carbon rừng được chào bán với giá 21,7 đô la Mỹ/tấn nhưng chỉ có 11 hãng hàng không mua tổng cộng chưa đến 400.000 tín chỉ.
Liên minh châu Âu (EU) dự kiến đánh giá hiệu quả của chương trình Corsia trong việc khuyến khích các hãng hàng không ở khối này giảm phát thải carbon vào năm tới. Từ đó, EU sẽ xem xét liệu có nên mở rộng thuế carbon hiện có đối với các chuyến bay trong khối sang các chuyến bay quốc tế đến và đi từ các sân bay ở EU hay không.
Marie Owens Thomsen, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách phát triển bền vững tại Hiệp hội Vận tải Hàng không quốc tế (IATA) chia sẻ với Financial Times rằng, bà rất lo ngại EU sẽ tiến hành đánh thuế carbon đối với hàng không quốc tế.
Bà cảnh báo thuế này sẽ đe dọa ngành công nghiệp hàng không toàn cầu do chi phí tăng cao và bóp méo cạnh tranh.
Nhiều nước không muốn bán tín chỉ carbon từ các dự án như bảo vệ rừng nhiệt đới quốc gia cho chương trình Corsia theo một cơ chế của LHQ vừa được hoàn thiện. Lý do là họ sẽ không thể sử dụng các tín chỉ carbon này để đạt được các mục tiêu khí hậu quốc gia sau khi các hãng hàng không sử dụng chúng.
MSCI Carbon Markets, bộ phận phân tích thị trường carbon của công ty tài chính MSCI cho biết, hầu hết các kịch bản dự báo cho giai đoạn thực hiện đầu tiên của chương trình Corsia trên cơ sở tự nguyện từ năm 2024 đến năm 2026 đều chỉ ra sự thiếu hụt tín chỉ carbon các hãng hàng không có thể mua trước thời hạn tháng 1/2028.
Kịch bản bi quan nhất của MSCI Carbon Markets ước tính chi phí tuân thủ cho các hãng hàng không tham gia Corsia trong giai đoạn này lên tới 10 tỉ đô la Mỹ.
Việc dựa vào nguồn cung tín chỉ carbon chỉ từ một dự án dự án bảo vệ rừng ở Guyana gây rủi ro tiềm ẩn cho uy tín của Corsia.
Đầu năm nay, MSCI cảnh báo những rủi ro pháp lý đáng kể đối với dự án này vì chính phủ Guyana có thể đã ước tính quá cao lượng carbon được lưu trữ trong các khu rừng.
MSCI cũng ghi nhận khiếu nại của các cộng đồng bản địa ở Guyana cho rằng họ đã không được tham vấn về quyết định cấp tín chỉ carbon liên quan đến đất đai mà họ sở hữu.
Trong khi đó, chính phủ Guyana khẳng định chương trình bảo vệ đã mang lại cho các nhóm bản địa quyền tự quyết thực sự và chia sẻ lợi ích trực tiếp.
Theo các nhà khoa học, ngành hàng không chịu trách nhiệm cho khoảng 4% tình trạng nóng lên toàn cầu do con người gây ra trong lịch sử. Ngành này chiếm khoảng 2,5% lượng khí thải carbon hàng năm từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch trên toàn cầu.
Các thành viên của ICAO sẽ họp vào tuần tới để thảo luận về các vấn đề bao gồm việc triển khai Corsia.
Mặc dù chương trình này được cho là áp dụng bắt buộc đối với tất cả các thành viên kể từ từ năm 2027, nhưng một số nước gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và Brazil vẫn chưa xác nhận họ sẽ tham gia đầy đủ. Những nước khác đã tham gia, bao gồm cả Mỹ vẫn chưa thông qua luật trong nước để bắt buộc áp dụng.
IATA đang thúc đẩy các giải pháp nhằm tăng số lượng tín chỉ carbon có sẵn trên thị trường. Tổ chức này cũng đang củng cố và duy trì vai trò quan trọng của chương trình Corsia trong các chiến lược giảm phát thải của ngành hàng không.
IATA kêu gọi các nhà ngoại giao ở EU và Anh khuyến khích các nước đang phát triển có các bể chứa carbon tự nhiên như rừng mưa nhiệt đới bắt đầu cấp tín chỉ carbon mà các hãng hàng không có thể mua, giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt đáng lo ngại.
Chánh Tài (Theo Financial Times)
