Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 7/1/2022 về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone, theo hướng siết chặt trách nhiệm của các cơ sở phát thải và tạo hành lang pháp lý cho việc vận hành thị trường carbon tại Việt Nam.
Theo đó, Điều 12 của Nghị định được sửa đổi, quy định rõ phương thức phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính theo từng giai đoạn. Trong giai đoạn 2025–2026, các cơ sở được phân bổ hạn ngạch bao gồm nhà máy nhiệt điện, cơ sở sản xuất sắt thép, cơ sở sản xuất xi măng thuộc danh mục phát thải phải kiểm kê khí nhà kính do Thủ tướng Chính phủ ban hành.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan đầu mối, phối hợp với Bộ Công Thương và Bộ Xây dựng đề xuất lượng hạn ngạch cho từng cơ sở theo từng năm, trình Thủ tướng phê duyệt trước ngày 31/12/2025.
Với các giai đoạn tiếp theo (2027–2028 và 2029–2030), các bộ quản lý chuyên ngành sẽ chủ động đề xuất danh mục cơ sở được phân bổ hạn ngạch và mức phân bổ cụ thể, gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước ngày 30/6 của năm đầu mỗi giai đoạn. Bộ này sẽ tổng hợp, đánh giá và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tổng hạn ngạch phát thải, đồng thời phân bổ cho các cơ sở chậm nhất đến ngày 31/10 năm đầu giai đoạn.
Phương pháp xác định hạn ngạch được xây dựng trên nhiều yếu tố: mức phát thải trên đơn vị sản phẩm, mục tiêu tăng trưởng và giảm phát thải của từng lĩnh vực, tiềm năng và năng lực công nghệ, tài chính của từng cơ sở. Chi tiết kỹ thuật áp dụng theo Phương pháp 01, Phụ lục I kèm theo Nghị định.
Các cơ sở được phân bổ hạn ngạch được phép trao đổi hạn ngạch và tín chỉ carbon trên Sàn giao dịch carbon quốc gia theo lộ trình tại Điều 17. Chi phí thực hiện phân bổ được chi trả từ ngân sách nhà nước theo phân cấp quản lý.
Đáng chú ý, Điều 19 của Nghị định cũng được sửa đổi, mở rộng cơ chế trao đổi, vay mượn, nộp trả, chuyển giao và bù trừ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon. Theo đó, các loại hạn ngạch và tín chỉ carbon được phép giao dịch bao gồm: hạn ngạch phát thải đã được phân bổ và tín chỉ carbon phát sinh từ kết quả giảm nhẹ phát thải sau ngày 1/1/2021 từ các chương trình, dự án theo các cơ chế quy định tại Điều 20 và 20a của Nghị định.
Một đơn vị hạn ngạch phát thải tương ứng với quyền phát thải 1 tấn CO₂ hoặc tương đương CO₂. Các hoạt động trao đổi bắt buộc thực hiện trên Sàn giao dịch carbon theo đúng quy định pháp luật.
Mỗi cơ sở có trách nhiệm nộp trả lượng hạn ngạch tối thiểu bằng với kết quả kiểm kê khí nhà kính từ các nguồn phát thải trực tiếp trừ đi lượng tín chỉ carbon đã bù trừ. Việc nộp trả được thực hiện trước ngày 31/12 của năm kế tiếp giai đoạn phân bổ trên Hệ thống đăng ký quốc gia.
Nhà nước khuyến khích các cơ sở nộp trả vượt mức, góp phần vào mục tiêu quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính. Trong trường hợp không hoàn thành nghĩa vụ, cơ sở bị xử phạt theo quy định pháp luật về môi trường, đồng thời bị trừ hạn ngạch của giai đoạn kế tiếp tương ứng với lượng chưa nộp.
Nghị định cũng quy định cơ sở được phép chuyển giao lượng hạn ngạch chưa sử dụng hết sang giai đoạn sau, với điều kiện đã hoàn thành nộp trả. Việc chuyển giao do cơ sở tự thực hiện trên Hệ thống đăng ký quốc gia. Sau 30 ngày kể từ thời hạn nộp trả, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiến hành hủy số hạn ngạch không được sử dụng hoặc không nộp trả, đồng thời cập nhật dữ liệu cho đơn vị vận hành Sàn giao dịch carbon.
Nghị định số 119/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2025.
Đăng Khoa
