Theo báo cáo của IEA, công bố hôm 10/1, công suất năng lượng tái tạo của thế giới tăng 50%, lên 510 gigawatt (GW) trong năm 2023, đánh dấu năm thứ 2 liên tiếp công suất năng lượng tái tạo bổ sung lập kỷ lục mới.
IEA nhận xét, sự tăng trưởng ngoạn mục này mang đến cơ hội thực sự để các chính phủ trên toàn cầu đáp ứng cam kết đã được nhất trí tại cuộc đàm phán ở hội nghị khí hậu COP28 của Liên hợp quốc hồi tháng 11/2023 là tăng gấp ba công suất năng lượng sạch vào năm 2030 nhằm giảm đáng kể mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch.
Đây là một trong năm mục tiêu khí hậu chính của COP28 được thiết kế để ngăn chặn tình trạng nóng lên toàn cầu, cùng với việc tăng gấp đôi hiệu quả sử dụng năng lượng, cắt giảm lượng khí thải mêtan, chuyển tiếp khỏi nhiên liệu hóa thạch và tăng quy mô hỗ trợ tài chính cho các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi.
IEA cho biết, nhu cầu nhiên liệu hóa thạch cần phải giảm 25% vào cuối thập niên này để thế giới có thể hạn chế thành công sự nóng lên toàn cầu ở mức không quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, mục tiêu quan trọng của Thỏa thuận Paris 2015.
Theo Liên hợp quốc, nhiệt độ toàn cầu đã tăng ít nhất là 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp và thế giới đã trải qua năm nóng kỷ lục vào năm 2023.
“Thật tuyệt vời khi chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục và mang tính lịch sử của năng lượng tái tạo”, Fatih Birol, giám đốc của IEA, nói. Ông cho biết thêm, báo cáo của IEA cho thấy công suất năng lượng tái tạo toàn cầu đang trên đà tăng gấp 2,5 lần vào năm 2030.
Ông tin rằng các chính phủ có những công cụ cần thiết để tăng tốc hơn nữa trong các nỗ lực triển khai năng lượng sạch nhằm đạt mục tiêu của COP28. Ông hạ thấp mối lo ngại rằng chi phí tăng nhanh mà các nhà phát triển điện gió ở Mỹ và châu Âu đang đối mặt sẽ là lực cản đối với sự tăng trưởng dài hạn của ngành. Sự kết hợp giữa lãi suất cao hơn và chi phí tốn kém hơn từ chuỗi cung ứng buộc một số nhà phát triển phải hủy bỏ các dự án điện gió xa bờ lớn trong năm ngoái, làm dấy lên lo ngại về tương lai của công nghệ này.
Tuy nhiên, ông Birol giải thích, đợt tăng chi phí vừa qua chỉ mang tính chu kỳ và đã bắt đầu giảm bớt.
Theo báo cáo của IEA, năng lượng mặt trời chiếm 3/4 công suất năng lượng tái tạo mới được lắp đặt trên toàn thế giới vào năm ngoái. Hầu hết năng lượng mặt trời mới trên thế giới đều được sản xuất tại Trung Quốc, nước đã lắp đặt công suất mới lớn hơn các nước trên thế giới cộng lại trong năm 2023. IEA ước tính, trong năm 2023, Trung Quốc đã tăng hơn gấp đôi công suất năng lượng mặt trời và tăng 66% công suất năng lượng gió.
IEA ghi nhận tốc độ tăng trưởng công suất lắp đặt kỷ lục trên khắp châu Âu, Mỹ và Brazil đã đưa năng lượng tái tạo đi đúng hướng để vượt qua than, trở thành nguồn sản xuất điện lớn nhất toàn cầu vào đầu năm 2025. IEA dự báo đến năm 2028, các nguồn năng lượng tái tạo sẽ chiếm hơn 42% tổng sản lượng điện toàn cầu.
Theo IEA, các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển sẽ phải đối mặt với những thách thức trong việc tiếp cận tài chính, tăng cường quản trị và tạo ra các khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ cho năng lượng tái tạo. Đây là những điều cần thiết để giảm rủi ro cho nhà đầu tư cũng như thu hút đầu tư, IEA cho biết.
Ông Birol nhận định, thách thức lớn đối với cộng đồng quốc tế là nhanh chóng tăng cường hỗ trợ tài chính và triển khai năng lượng tái tạo ở hầu hết các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển. Ông cho biết, nhiều nền kinh tế trong số đó đang bị bỏ lại phía sau trong nền kinh tế năng lượng mới.
“Thành công trong việc đạt được mục tiêu tăng gấp ba lần năng lượng sạch vào năm 2030 sẽ phụ thuộc vào điều này”, ông Birol nhấn mạnh.
Dave Jones, giám đốc chương trình của Công ty nghiên cứu năng lượng Ember, nhận định mục tiêu tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo vào năm 2030 hoàn toàn có thể đạt được. Ông nói điều này cho thấy năng lượng xanh đang trở thành mối đe dọa sống còn đối với ngành nhiên liệu hóa thạch.
“Chúng ta đang ngày càng đi đúng hướng để không chỉ đạt mức đỉnh sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong thập niên này mà còn giảm đáng kể việc sử dụng nhiên liệu này. Các khoản đầu tư khổng lồ mà ngành dầu khí toàn cầu đang lên kế hoạch sẽ tạo ra một khoảng cách giữa triển vọng về nhu cầu và nguồn cung”, ông nói.
Chánh Tài (Theo Guardian, Financial Times)
