Ngày 8/11, trong khuôn khổ Hội thảo quốc gia năm 2024 với chủ đề “Chính sách Tài chính công thích ứng biến đổi khí hậu” do Trường Kinh tế, Luật và Quản lý Nhà nước – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) phối hợp Học viện Tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách tài khóa, Trường Đại học Nha Trang tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, các chuyên gia chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, sáng kiến mới nhằm thúc đẩy chính sách tài chính công thích ứng biến đổi khí hậu.
Theo các chuyên gia, biến đổi khí hậu ngày càng thách thức đối với kinh tế xã hội toàn cầu, đã và đang gây ra khó khăn cho hoạt động kinh tế ở nhiều nơi trên thế giới. Chính phủ nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đang thúc đẩy đa dạng chương trình hành động giúp các quốc gia, vùng lãnh thổ ứng phó với thay đổi khó lường của biến đổi khí hậu.
Xuyên suốt các chương trình hành động này, yêu cầu nguồn lực để đảm bảo chính sách được thực thi hiệu quả là rất cần thiết nên nhiều quốc gia chính thức thực thi chính sách tài khóa thích ứng biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, còn một số quốc gia chưa thật sự quan tâm vấn đề này. Bên cạnh đó, các quốc gia thực thi chính sách tài khóa thích ứng biến đổi khí hậu vẫn đối mặt không ít khó khăn trong khâu dự báo, phân bổ nguồn lực, lựa chọn ưu tiên chính sách công…
Đặc biệt, những chính sách này đòi hỏi có sự ủng hộ từ cộng đồng để gia tăng tối đa nguồn lực, thay đổi nhận thức cộng đồng góp phần giảm nhẹ hệ lụy cho môi trường từ hoạt động hằng ngày. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, những chính sách này không phải dễ thực hiện trong ngắn hạn cũng như không chỉ thuộc trách nhiệm riêng của các Chính phủ mà đòi hỏi phải xây dựng kế hoạch và chiến lược thận trọng, bền vững từ những đóng góp của cộng đồng.
Giáo sư, Tiến sỹ Sử Đình Thành, Giám đốc Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh chỉ ra rằng, thích ứng và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu không chỉ đòi hỏi sự thay đổi trong công nghệ, quản lý môi trường mà cần có sự điều chỉnh trong chính sách tài chính công để có thể huy động nguồn lực một cách hiệu quả nhất. Đồng thời, không chỉ là công cụ huy động và phân bổ nguồn lực, chính sách công còn là nhân tố quan trọng điều tiết, hỗ trợ hoạt động kinh tế hướng đến phát triển bền vững.
Còn Tiến sỹ Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện chiến lược và chính sách tài chính cũng cho biết, Việt Nam đang đối mặt với thách thức từ việc huy động để đảm bảo nguồn lực tài chính ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” (Net-Zero) vào năm 2050. Trong khi đó, Việt Nam hiện chưa có chiến lược toàn diện để phối hợp và tối ưu hóa nguồn vốn có thể huy động, nhất là ở cấp địa phương, nguồn tài chính chủ yếu dựa vào nguồn ngân sách nhà nước.
Ngoài ra, còn có thể kể đến một số vấn đề như, mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp Việt Nam chưa cao để đảm bảo thực thi cam kết Net-Zero; trong những chính sách thuế hiện hành, bảo vệ môi trường vẫn là mục tiêu lồng ghép nên tác dụng còn hạn chế. Cùng với đó, nhận thức về mua sắm công xanh nhìn chung còn thấp, chính sách, văn bản pháp luật hiện hành về mua sắm công và bảo vệ môi trường thiếu tính liên kết, việc phát triển thị trường tài chính xanh còn nhiều khó khăn do các bên tham gia thị trường còn hạn chế…
Tiến sỹ Lê Thị Thùy Vân chia sẻ thêm, dự báo tổng thiệt hại kinh tế liên quan đến biến đổi khí hậu có thể chiếm 12-14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050, đặt gánh nặng lớn lên cả tài chính công và tư. Chính vì vậy, giải pháp tài chính ứng phó, thích ứng biến đổi khí hậu và xây dựng khả năng chống chịu cần tập trung vào các lĩnh vực, vùng dễ bị tổn thương nhất của đất nước. Giảm thiểu biến đổi khí hậu bằng cách khử carbon trong quá trình tăng trưởng, định hướng vào các lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, giao thông và công nghiệp chế biến, chế tạo…
Mỹ Phương
