Việt Nam đang phấn đấu mạnh mẽ để hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050. Chiếm tới khoảng 39% tổng lượng phát thải khí nhà kính (bao gồm xây dựng và vận hành công trình, theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc), lĩnh vực bất động sản cũng đang có những chuyển dịch tích cực nhằm đóng góp vào mục tiêu quốc gia.
Thị trường bất động sản xanh ngày càng có giá
Thị trường bất động sản xanh với các công trình “carbon-neutral” và chứng chỉ LEED, EDGE nổi lên như một xu hướng tất yếu, vừa đáp ứng yêu cầu bền vững, vừa mang lại giá trị kinh tế thiết thực cho chủ đầu tư. Theo đó, số lượng công trình xanh ở Việt Nam đã có sự tăng trưởng đột phá trong những năm gần đây.
Trong đó, chứng chỉ LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) là một chương trình chứng nhận xây dựng xanh được phát triển bởi Hội đồng Xây dựng xanh Mỹ (USGBC) nhằm thúc đẩy các thực hành thiết kế và xây dựng bền vững). Còn EDGE (Excellence in Design for Greater Efficiencies) là hệ thống chứng nhận xây dựng xanh được tạo ra bởi Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC), một thành viên của nhóm ngân hàng thế giới nhằm khuyến khích các thực tiễn thiết kế và xây dựng bền vững bằng cách đánh giá hiệu quả tài nguyên của các công trình xây dựng.
Báo cáo tổng quan thị trường công trình xanh Việt Nam năm 2024 do hệ thống chứng nhận EDGE và Tổ chức tài chính quốc tế IFC, thành viên của Ngân hàng thế giới (World Bank) cho thấy, Việt Nam hiện có 559 công trình với 13,6 triệum2 diện tích sàn đạt chứng chỉ công trình xanh và 31.384 căn hộ, 3.234 nhà ở riêng lẻ đạt chứng nhận xanh. Riêng năm 2024, Việt Nam có 163 công trình đạt chứng nhận xanh, gấp hơn 2 lần so với năm 2023, và gấp 3 lần so với năm 2022 (có 54 công trình) và hơn 27 lần so với năm 2014 (6 công trình).
Việc phát triển các công trình xanh không chỉ đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường mà còn là chiến lược tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho các chủ đầu tư khi nhu cầu mua bất động sản xanh của người mua và nhà đầu tư gia tăng.
Theo đó, trong bối cảnh các thành phố lớn của Việt Nam liên tiếp nằm trong top những thành phố ô nhiễm nhất thế giới, người dân, đặc biệt là người trẻ (Gen Z, Millennials) ngày càng quan tâm đến không gian sống xanh và tiêu chuẩn môi trường khi lựa chọn nhà ở. Họ ưu tiên trải nghiệm sống trong môi trường không khí trong lành, ánh sáng tự nhiên…
Kết quả khảo sát của Batdongsan.com.vn về tâm lý khách hàng cuối năm 2024 cũng cho thấy, 86% người tham gia khảo sát quan tâm đến việc mua một ngôi nhà xanh và 88% người sẵn sàng trả thêm tiền cho ngôi nhà xanh. Không chỉ người tiêu dùng trong nước, các nhà đầu tư quốc tế – đặc biệt từ châu Âu và Singapore – cũng đặt tiêu chí ESG (môi trường-xã hội-quản trị) lên hàng đầu trong các quyết định rót vốn. Điều này mở ra cơ hội lớn cho các chủ đầu tư bất động sản tại Việt Nam nếu tiên phong phát triển các dự án xanh, trung hòa carbon, không chỉ để đón đầu xu hướng thị trường mà còn để thu hút nguồn vốn quốc tế.
So với việc phát triển các dự án bất động sản thông thường, việc phát triển các dự án xanh còn giúp các chủ đầu tư hưởng lợi về mặt chính sách khi Nhà nước đã và đang có nhiều hành động đồng bộ để thúc đẩy phát triển công trình xanh. Cụ thể, Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050 đã xác định “phát triển đô thị xanh, thông minh, phát thải thấp” là một trong các định hướng chủ đạo.
Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đang từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý về công trình xanh thông qua các tiêu chuẩn kỹ thuật mới và cập nhật quy chuẩn xây dựng theo hướng tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu. Một số địa phương như Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội đã đưa tiêu chí công trình xanh vào điều kiện xét duyệt quy hoạch, cấp phép xây dựng đối với các dự án nhà ở xã hội, khu đô thị mới, và trung tâm thương mại.
Giá trị xanh tạo lợi thế cạnh tranh cho bất động sản
Về tài chính, các chủ đầu tư thực hiện dự án xanh có thể tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi thông qua các chương trình tài chính khí hậu, trái phiếu xanh, hoặc các gói hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức quốc tế như IFC (World Bank), GIZ (Đức), AFD (Pháp). Điều này không chỉ giúp giảm chi phí đầu tư ban đầu mà còn tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt là các quỹ đầu tư ESG.
Thực tế cũng cho thấy, các dự án bất động sản đạt tiêu chuẩn xanh có khả năng giữ giá tốt hơn trên thị trường thứ cấp. Các dự án nhà ở đạt chứng chỉ xanh ghi nhận mức tăng giá ổn định và khả năng giữ giá tốt hơn trong giai đoạn thị trường biến động. Theo Hội đồng công trình xanh thế giới (WorldGBC), các công trình xanh có thể giúp tăng giá trị tài sản tổng thể lên đến 7% trong vòng 5 năm.
Ngoài ra, việc đầu tư vào công trình xanh còn đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt với thời gian thu hồi vốn nhanh, chi phí vận hành thấp. Dữ liệu từ hệ thống chứng chỉ công trình xanh phổ biến hiện nay cho thấy, mức chi phí tăng thêm cho một dự án xanh thường dao động trong ngưỡng hợp lý và có thể được thu hồi trong thời gian ngắn.
Cụ thể, theo Tổ chức Tài chính quốc tế IFC – đơn vị phát triển hệ thống chứng chỉ EDGE, chi phí đầu tư tăng thêm cho công trình đạt chứng chỉ EDGE chỉ dao động khoảng 2%–3%, thời gian thu hồi vốn trung bình là 3 năm, với mức tiết kiệm tối thiểu 20% năng lượng và nước trong quá trình vận hành.
Tương tự, chứng chỉ LEED – do Hội đồng Công trình Xanh Hoa Kỳ (USGBC) vận hành ghi nhận chi phí tăng thêm từ 1,5% đến 8%, thời gian hoàn vốn từ 1,5 đến 6 năm, cùng mức tiết kiệm năng lượng lên đến 30%–40%.
Mặc dù còn nhiều thách thức như chi phí đầu tư ban đầu cao; thiếu chuyên gia, tư vấn và nhà thầu đủ năng lực; nhận thức còn hạn chế; chính sách ưu đãi chưa rõ ràng;… Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cho rằng, xu hướng tạo lập các dự án bất động sản “carbon-neutral” và đạt chứng chỉ xanh tại Việt Nam là tất yếu. Đây không chỉ là một bước tiến phù hợp với cam kết Net Zero của Việt Nam đến năm 2050 mà còn là lựa chọn chiến lược để các chủ đầu tư khẳng định vị thế, gia tăng giá trị tài sản và khả năng tiếp cận nguồn vốn xanh trong dài hạn.
Do đó, các doanh nghiệp phát triển dự án bất động sản cần tích cực cập nhật các tiêu chuẩn xanh quốc tế như EDGE, LEED, LOTUS (Leadership in Energy and Environmental Design – đơn vị vận hành địa phương), từ đó lồng ghép các yêu cầu tiết kiệm năng lượng, vật liệu bền vững và giải pháp công nghệ ngay từ giai đoạn thiết kế, quy hoạch. Chủ động hợp tác với các tổ chức quốc tế (như IFC, GIZ, UNDP…) để tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và tư vấn kỹ thuật cho phát triển công trình xanh. Và xây dựng chiến lược truyền thông rõ ràng về giá trị “xanh” để tạo lợi thế cạnh tranh trong thu hút khách hàng thế hệ mới và nhà đầu tư ESG.
Đối với cơ quan quản lý Nhà nước, Hội Môi giới bất động sản (VARS) kiến nghị, Nhà nước cần sớm hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn và hành lang pháp lý liên quan đến công trình xanh, phát triển đô thị carbon thấp và trung hòa khí thải. Đồng thời thiết kế các chính sách ưu đãi cụ thể cho dự án đạt chứng chỉ xanh như: ưu tiên phê duyệt quy hoạch, giảm thuế sử dụng đất, ưu đãi tín dụng, hoặc khuyến khích qua chỉ tiêu đấu thầu sử dụng đất.
Lê Anh
