Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu thế giới trong việc phát triển công nghệ nhằm giảm lượng khí thải carbon dioxide và các khí nhà kính khác. Xe điện của Trung Quốc đang tăng thị phần ở châu Âu và xa hơn nữa, trong khi các tấm pin mặt trời và tua bin gió của Trung Quốc cũng đang giành được khách hàng trên toàn thế giới.
Chủ tịch Tập Cận Bình đã công bố sáng kiến Vành đai và Con đường, phiên bản hiện đại của Trung Quốc dựa trên Con đường tơ lụa cổ đại, vào năm 2013. Sáng kiến này nhằm mục đích kết nối châu Á và châu Âu thông qua đường sắt, cảng biển và các dự án cơ sở hạ tầng khác, với việc xây dựng do các công ty Trung Quốc dẫn đầu. Tuy nhiên, một số dự án đã phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự chậm trễ và các cuộc biểu tình tại địa phương.
Một ngoại lệ đáng chú ý đối với những khó khăn này là động thái thúc đẩy phi carbon hóa của Trung Quốc. Các nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng ở châu Âu. Năm ngoái, xe điện của Trung Quốc chiếm 19% thị trường Liên minh châu Âu theo doanh số bán hàng. Transport & Environment, một tổ chức nghiên cứu của châu Âu, dự báo thị phần này sẽ đạt 25% trong năm nay.
Lo ngại về sự gia tăng mạnh mẽ trong doanh số bán xe điện tại Trung Quốc, Liên minh châu Âu đã áp dụng thêm thuế quan vào tháng 7. Các quan chức thương mại EU cáo buộc rằng các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp lớn của chính phủ, làm suy yếu sự cạnh tranh công bằng.
Sự hiện diện đáng gờm của Trung Quốc không chỉ giới hạn ở xe điện: Năm 2021, các công ty Trung Quốc chiếm 75% công suất sản xuất tấm pin mặt trời trên toàn thế giới. Tại EU, tấm pin mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm 89% tổng số tấm pin được lắp đặt vào năm ngoái, so với chỉ 7% đối với tấm pin sản xuất trong nước.
Các nhà sản xuất Trung Quốc cũng đã chiếm được một phần đáng kể thị trường tua-bin gió toàn cầu. Theo Hội đồng Năng lượng Gió Toàn cầu, một diễn đàn quốc tế về ngành năng lượng gió, sáu công ty Trung Quốc được xếp hạng trong số 10 nhà cung cấp tua-bin gió hàng đầu theo doanh số bán hàng toàn cầu vào năm ngoái.
Trong nửa đầu năm 2023, Trung Quốc đã tăng cường đầu tư vào các dự án điện mặt trời và điện gió tại các nước đang phát triển, đặc biệt là ở châu Á và châu Phi, như một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường. Sự thống trị của Trung Quốc trong hầu hết các công nghệ liên quan đã gióng lên hồi chuông cảnh báo tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế, nơi nhấn mạnh đến nhu cầu thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng.
Một yếu tố góp phần vào thành công của Trung Quốc trong việc phát triển công nghệ và sản phẩm khử carbon là thị trường nội địa lớn của nước này. Sự cạnh tranh gay gắt giữa các nhà sản xuất Trung Quốc về chi phí và công nghệ đã thúc đẩy sự đổi mới. Ngoài ra, chính phủ đã tích cực thúc đẩy năng lượng tái tạo, dần dần chuyển đổi hỗn hợp năng lượng của đất nước.
Theo Cục Quản lý Năng lượng Quốc gia Trung Quốc và các nguồn khác, năng lượng tái tạo chiếm 50% công suất phát điện của quốc gia vào năm 2023, tăng 21 điểm phần trăm so với một thập kỷ trước, vượt qua tỉ lệ than và các nhiên liệu hóa thạch khác. Trong khi năng lượng tái tạo bao gồm thủy điện và các nguồn khác, thì năng lượng mặt trời và gió mới là động lực thúc đẩy sự tăng trưởng này. Năng lượng tái tạo tạo ra 30% tổng sản lượng điện của Trung Quốc, so với chỉ hơn 20% ở Nhật Bản và Mỹ.
Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs của Mỹ cho biết trong báo cáo tháng 3/2023 rằng Trung Quốc “có thể tự cung tự cấp năng lượng vào năm 2060”.
Trên thực tế, lượng khí thải CO2 của Trung Quốc có thể đã đạt đỉnh, nhờ vào sự gia tăng mạnh mẽ của năng lượng tái tạo. “Trung Quốc có khả năng vẫn đang trên đà bắt đầu giảm phát thải có cấu trúc vào năm 2024”, theo báo cáo của Carbon Brief, một trang web có trụ sở tại Anh chuyên phân tích các vấn đề về biến đổi khí hậu.
Trung Quốc, quốc gia phát thải CO2 lớn nhất thế giới, đã cam kết hạn chế mức tăng trưởng khí thải vào năm 2030. Với sự gia tăng đáng kể trong đầu tư vào năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng, quốc gia này có thể đạt được mục tiêu này trước thời hạn. Tuy nhiên, áp lực quốc tế đối với Trung Quốc có thể gia tăng, vì một số chuyên gia cho rằng tốc độ giảm phát thải hiện tại của nước này là không đủ để đạt được mục tiêu trung hòa carbon của Thỏa thuận chung Paris vào năm 2050.
Nguyên Hồ (Theo Nikkei Asia)
