Hiệu ứng nhà kính là gì?
Hiệu ứng nhà kính có tên tiếng Anh là “Greenhouse Effect”, là hiện tượng khiến cho không khí của trái đất nóng lên. Do bức xạ sóng của Mặt Trời xuyên qua tầng khí quyển rồi xuống bề mặt trái đất, mặt đất hấp thụ lại hơi nóng rồi bức xạ sóng dài vào khí quyển. Lúc này khí nhà kính đặc biệt là khí CO2 hấp thụ bức xạ sóng dài đó và phân tán nhiệt lên Trái Đất, khiến cho Trái Đất bị nóng lên. Điều này khiến cho toàn bộ không gian bên trong Trái Đất nóng lên chứ không phải mỗi chỗ được chiếu sáng.
Hiểu một cách đơn giản thì hiệu ứng nhà kính là hiệu ứng khiến cho nhiệt độ Trái Đất tăng cao và làm cho bầu khí quyển nóng lên. Hiệu ứng nhà kính do nhà khoa học Joseph Fourier khám phá ra vào năm 1824. Như vậy, khí nhà kính có khả năng hấp thụ bức xạ sóng dài do mặt đất phản xạ lên sau đó phân tán lượng nhiệt đó cho Trái Đất. Lượng khí này ở mức vừa phải thì sẽ không gây ra hiệu ứng nhà kính nhưng khi lượng khí này gia tăng quá mức cho phép, nhiệt lượng phân tán lại Trái Đất quá nhiều sẽ khiến cho Trái Đất nóng lên và gây ra hiệu ứng nhà kính.
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng hiệu ứng nhà kính
Nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính là do các khí nhà kính gia tăng cao, trong đó khí CO2 là nguyên nhân chính gây nên hiệu ứng nhà kính, sau đó là các khí CFC, CH4 (khí metan), O3 (ozon), NO2…
Khí CO2 (carbon dioxide)
Theo các nhà khoa học nghiên cứu cho biết, khí CO2 trong khí quyển có vai trò như một tấm kính bao phủ Trái đất. Nếu Trái Đất không có lớp khí quyển thì nhiệt độ trung bình ở bề mặt Trái Đất là -23 độ C. Hiện nay, nhiệt độ trung bình là 15 độ C, điều này cũng đồng nghĩa với việc là hiệu ứng nhà kính đã làm cho nhiệt độ Trái Đất tăng lên.
Ngày nay, phát triển công nghiệp và kinh tế đồng nghĩa với việc các hoạt động khai thác, sản xuất và kinh doanh phát triển. Điều này cũng dẫn tới khí CO2 tăng theo nên làm cho hiện tượng hiệu ứng nhà kính cũng tăng lên mỗi ngày, nhiệt độ không khí cũng tăng cao.
CFC (cloro floro cacbon)
Một khí nhà kính nữa cũng là nguyên nhân chính gây nên hiệu ứng nhà kính chính là CFC (chiếm 20% trong cơ cấu gây ra hiệu ứng nhà kính). Khí CFC được ứng dụng nhiều trong các máy điều hòa nhiệt độ dùng cho xe cộ và điều hòa dùng sinh hoạt, sử dụng trong chế tạo sản phẩm bằng chất plastic xốp, ứng dụng trong các quy trình làm sạch thiết bị điện tử…
Khí này trơ về mặt hóa học nên không cháy, không mùi và có thời gian lưu rất dài. Khi chất này được thải ra bên ngoài không khí sẽ bay thẳng lên tầng khí quyển và làm xói mòn lớp ozon quanh trái đất và làm tăng hiệu ứng nhà kính.
Theo báo cáo chỉ ra, mỗi năm khí CFC tăng lên 4%, ước tính đến năm 2050 chất CFC ngày càng tăng cao, ước khoảng 45% tổng lượng thải CO2, làm tăng hiệu ứng nhà kính và ảnh hưởng xấu đến khí hậu toàn cầu.
CH4 (metan)
CH4 chiếm 13% trong tổng các khí gây hiệu ứng nhà kính, mỗi một phân tử CH4 bắt giữ năng lượng nhiệt cao gấp 21 lần so với CO2. Phát thải khí CH4 nhiều do hoạt động của con người ngày tăng cao. CH4 phát thải từ sự phân hủy các chất hữu cơ, rác thải rắn. Hay sản sinh qua quá trình sinh học, sự men hóa đường ruột của các động vật, sự phân hủy giải kị khí ở đất khi bị ngập nước, đất ruộng lúa nước. Việc đốt nhiên liệu hóa thạch cũng làm phát thải khí CH4, gia tăng hiện tượng hiệu ứng nhà kính.
O3 (ozon)
Dù không chiếm quá nhiều trong tổng khí gây hiệu ứng nhà kính nhưng khí ozon cũng chiếm đến 8%. Khí ozon là một trong những thành phần chính của tầng bình lưu tập trung chủ yếu ở độ cao 19-23km so với mặt đất. Tầng ozon có chức năng bảo vệ sinh quyển với khả năng hấp thụ và tỏa nhiệt bức xạ tử ngoại. Hiện nay, theo nghiên cứu chỉ ra, mức suy giảm trung bình tầng ozon càng một cao (5%) và ước tính rằng số lượng suy giảm sẽ càng tăng do số lượng phân hủy ozon vượt quá khả năng số ozon tái tạo lại. Khi tầng ozon bị phá hủy sẽ làm tăng lượng mưa axit, từ đó tạo thành khói quang hóa và gây ra hiệu ứng nhà kính.
N2O (oxit nito)
Nguyên nhân tiếp theo gây ra hiệu ứng nhà kính là khí N2O – chiếm 5% trong tổng cơ cấu các khí gây ra hiệu ứng nhà kính. Bạn biết không, mỗi một phân tử N2O bắt giữ năng lượng nhiệt ấp 270 lần CO2. Phát thải khí N2O chủ yếu là từ khí thải ô tô, xe máy, đốt cháy các rác thải rắn và nguyên liệu, quá trình sản xuất nông nghiệp và do các hoạt động công nghiệp.
Nếu hợp chất càng mạnh, kết hợp cùng với nguyên tử oxy sẽ tạo thành hợp chất NO (nitric oxit), đây là một loại khí có tác nhân làm suy yếu tầng ozon. Hàng năm, hàm lượng N2O tăng từ 0.2 đến 3% tương đương với 10 triệu tấn N2O thải ra môi trường. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới hiệu ứng nhà kính đáng báo động hiện nay.
Hậu quả của hiệu ứng nhà kính đối với Trái Đất
Hiệu ứng nhà kính gây nên những hậu quả nghiêm trọng, trong đó là biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu gây ra những hậu quả lớn với con người và môi trường sống.
Tác động đến sức khỏe con người: Hiệu ứng nhà kính khiến cho nhiệt độ Trái Đất tăng cao, khiến cho quá trình chuyển hóa trong cơ thể sống tăng cao và làm mất đi cân bằng vốn có. Biến đổi khí hậu khiến nắng nóng tăng cao, mưa bão xảy ra nhiều hơn, điều này cũng khiến cho các loại vi khuẩn sinh sôi, phát triển và làm tăng tỷ lệ dịch bệnh. Nắng nóng kéo dài kéo thêm những dịch bệnh, hạn hán ảnh hưởng đến các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp… và số người tử vong, số dân di cư cũng tăng cao.
Ảnh hưởng đến nguồn nước: Hậu quả nữa mà hiệu ứng nhà kính gây ra đó là ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước. Nguồn nước bị ô nhiễm, cả chất lượng và số lượng nước cũng ảnh hưởng theo, nước tưới tiêu trong nông nghiệp bị hạn chế do hạn hán kéo dài, các nhà máy phát điện từ nước cũng ảnh hưởng theo, các hệ sinh thái thủy sản cũng có sự thay đổi lớn.
Gây ra hiện tượng băng tan, nước biển dâng cao: Nếu hiệu ứng nhà kính vẫn tiếp tục tăng cao, cùng với đó là nhiệt độ Trái Đất cũng tăng cao lên khiến cho băng ở hai cực Bắc Cực và Nam Cực tan dần, điều này dẫn tới mực nước biển dâng cao lên. Nếu nhiệt độ Trái Đất ngày một tăng cao thậm chí còn dẫn tới nạn hồng thủy.
Khi đó, vào một ngày nào đó trong tương lai sẽ có những quốc gia sẽ không còn có tên trên bản đồ thế giới. Nước biển dâng lên là mực nước tăng lên cao hơn mực nước biển trung bình ở các đại dương trên toàn cầu một cách bất thường mà không phải do thủy triều hay do bão gây ra.
Ảnh hưởng đến sinh vật: Khi Trái Đất nóng lên làm thay đổi đột ngột môi trường sống của các sinh vật, các hệ sinh thái cũng bị ảnh hưởng. Điều kiện sống của các sinh vật cũng bị ảnh hưởng, nhiều loại sinh vật không thể thích ứng được sẽ dần tuyệt chủng, môi trường cũng bị thu hẹp lại ảnh hưởng đến các hệ sinh thái. Trái Đất nóng lên, băng ở hai cực tan dần điều này khiến cho loài gấu Bắc Cực bị thu hẹp môi trường sống và dần có nguy cơ bị tuyệt chủng cao.
Tác động đến lâm nghiệp: Nhiệt độ Trái Đất tăng cao cũng làm cho cháy rừng gia tăng, khi mà khí hậu nắng nóng, khô hanh kéo dài. Cháy rừng cũng đang là một hiểm họa lớn mà thế giới phải đối mặt hàng năm.
Ảnh hưởng xấu đến nông nghiệp: Khi nắng nóng, hạn hán kéo dài thì ngành nông nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất. Việc sản xuất trong nông nghiệp như trồng lúa nước, cây cối, hoa màu không thể thuận lợi phát triển, không cung cấp đủ nước, dưỡng chất cho cây trồng. Điều này dẫn đến sản lượng ngành nông nghiệp giảm sút, thậm chí còn mất mùa. Điều này cũng dẫn tới xuất hiện nạn đói ở một số nơi, tăng khả năng di dân và kéo theo đó là tăng dịch bệnh truyền nhiễm.
Các cách khắc phục tình trạng hiệu ứng nhà kính hiệu quả
Tích cực trồng nhiều cây xanh: Để ngăn chặn nạn phá rừng, giảm lượng khí thải của môi trường thì việc tích cực trồng cây xanh, giữ rừng là một yếu tố không thiếu trong quá trình giảm hiệu ứng nhà kính hiện nay. Bởi nạn phá rừng là một nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính, chiếm 20% lượng khí thải CO2 hàng năm. Khi phủ “xanh” rừng, cây xanh giúp hấp thụ khí thải CO2 trong quá trình quang hợp. Từ đó, làm giảm lượng phát thải khí CO2 ra môi trường, giảm hiệu ứng nhà kính đáng kể.
Tiết kiệm điện và năng lượng khi không sử dụng: Mỗi năm chúng ta đều thấy chương trình “giờ Trái Đất”, tắt các thiết bị điện khi không sử dụng đến, tiết kiệm điện và nguồn năng lượng sẽ giúp giảm sự nóng lên toàn cầu. Bởi nguồn điện được sản xuất từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch rồi sản sinh ra lượng khí thải CO2 lớn ra môi trường.
Khi bạn không còn sử dụng các thiết bị điện, hãy nhớ tắt chúng, như vậy không những làm giảm hóa đơn tiền điện nhà bạn mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm hiện tượng hiệu ứng nhà kính. Tích cực sử dụng ánh sáng tự nhiên sẽ nâng cao sức khỏe của mắt và giúp thân thể bạn cũng khỏe mạnh hơn là lạm dùng nhiều vào các thiết bị chiếu sáng từ điện.
Tích cực sử dụng năng lượng tự nhiên: Thay vì quá phụ thuộc vào sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ thì chúng ta nên tích cực sử dụng nguồn năng lượng tự nhiên như năng lượng gió, năng lượng mặt trời… Bởi việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ sẽ sản sinh ra lượng khí thải CO2 lớn và gây nên hiệu ứng nhà kính.
Lượng khí thải từ các phương tiện giao thông cũng là một trong những nguyên nhân sản sinh ra lượng phát thải khí nhà kính. Nếu bạn di chuyển trên quãng đường gần thay vì đi xe máy thì hãy đi bộ hoặc xe đạp góp phần bảo vệ môi trường thêm sạch đẹp, giảm thải lượng ô nhiễm không khí, giảm hiệu ứng nhà kính. Điều đó cũng giúp giảm tải tình trạng ùn tắc giao thông.
