Theo Báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), vai trò của Đông Nam Á trong hệ thống năng lượng toàn cầu sẽ tăng mạnh trong thập kỷ tới. Khu vực này sẽ đóng góp rất lớn vào cả sản xuất năng lượng cũng như đáp ứng nhu cầu toàn cầu, vì dân số của khu vực đang tăng nhanh và một số quốc gia đang trong quá trình công nghiệp hóa.
Đông Nam Á sẽ là một trong những khu vực có nhu cầu năng lượng lớn nhất thế giới
IEA cho rằng một số nền kinh tế mới nổi của khu vực, chẳng hạn như Việt Nam, Thái Lan và Malaysia sẽ đóng vai trò chính trong thị trường năng lượng toàn cầu trong những thập kỷ tới, nhưng các quốc giá sẽ cần đến sự hỗ trợ kinh tế lớn hơn nếu muốn đạt được các cam kết về khí hậu của mình.
Báo cáo “Triển vọng Năng lượng Đông Nam Á” của IEA đã đề cập đến các diễn biến năng lượng tại Brunei Darussalam, Campuchia, Indonesia, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (Lào PDR), Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.
Báo cáo dự báo rằng Đông Nam Á sẽ trở thành một trong những khu vực có nhu cầu năng lượng lớn nhất thế giới do sự mở rộng kinh tế, dân số và sản xuất nhanh chóng. Điều này sẽ đe dọa đến an ninh năng lượng của khu vực và dự kiến sẽ khuyến khích các tổ chức, tập đoàn phát triển và đa dạng hóa các lĩnh vực năng lượng của họ. Đông Nam Á hiện được dự kiến sẽ đóng góp 25% vào mức tăng trưởng nhu cầu năng lượng của thế giới trong giai đoạn 2024-2035. Nhu cầu điện của khu vực này dự kiến sẽ tăng nhanh nhất, với tốc độ hàng năm khoảng 4%.
Việc triển khai các dự án năng lượng gió, mặt trời, năng lượng sinh học hiện đại và địa nhiệt trên khắp khu vực dự kiến sẽ đáp ứng hơn 1/3 nhu cầu điện ngày càng tăng vào năm 2035. Điều này có nghĩa là trong khi Đông Nam Á sẽ mở rộng công suất năng lượng tái tạo, khu vực này dự kiến sẽ tiếp tục phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch để đáp ứng nhu cầu năng lượng cao của mình. Do đó, IEA dự đoán rằng lượng khí thải carbon dioxide của khu vực sẽ tăng khoảng 35% trong giai đoạn 2024-2050.
Giám đốc điều hành của IEA Fatih Birol giải thích: “Các quốc gia trong khu vực có sự kết hợp đa dạng các nguồn năng lượng bao gồm cả năng lượng tái tạo có tính cạnh tranh cao. Nhưng công nghệ năng lượng sạch không mở rộng đủ nhanh và việc tiếp tục phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch đang khiến các quốc gia phải đối mặt với nhiều rủi ro trong tương lai”.
Theo ông, Đông Nam Á đã đạt được tiến bộ lớn về các vấn đề như tiếp cận năng lượng sạch, phát triển sản xuất năng lượng sạch, nhưng hiện tại, khu vực này phải tăng cường nỗ lực triển khai các công nghệ đó trong nước. Việc tiếp cận tài chính và đầu tư cho các nền kinh tế đang phát triển nhanh của khu vực sẽ đóng vai trò then chốt trong việc tăng cường an ninh năng lượng và thực hiện các mục tiêu giảm phát thải của họ.
Vai trò của nguồn vốn đầu tư nước ngoài đối với năng lượng xanh ở Đông Nam Á
Trong số 10 quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), tám quốc gia đã đặt ra mục tiêu phát thải ròng bằng 0, điều này chứng tỏ sự tận tâm của khu vực trong quá trình chuyển đổi xanh. Theo IEA, để đạt được các mục tiêu này, cần có nhiều nguồn vốn đầu tư nước ngoài hơn cho khu vực.
Hiện tại, Đông Nam Á chỉ thu hút được 2% đầu tư năng lượng sạch toàn cầu. Con số này sẽ cần tăng gấp năm lần, lên 190 tỷ USD vào năm 2035, để đưa khu vực này đi đúng hướng đạt được các cam kết về khí hậu. Điều này cần được hỗ trợ bằng cách đưa ra các chiến lược giảm phát thải quốc gia, tập trung chặt chẽ vào việc khử cacbon cho ngành than đang phát triển mạnh, mở rộng và hiện đại hóa hệ thống lưới điện của khu vực.
Vào tháng 11/2023, chính phủ Indonesia đã khởi động Kế hoạch Chính sách và Đầu tư Toàn diện (CIPP) từ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng Indonesia (JETP), đánh dấu cam kết của chính phủ trong việc đẩy nhanh quá trình phát triển năng lượng tái tạo vào năm 2050.
Nhóm Đối tác Quốc tế và Liên minh Tài chính Glasgow vì Net Zero đang đóng góp 21,6 tỷ USD để đạt được các mục tiêu được nêu trong CIPP. Khoản tài trợ này sẽ góp phần cắt giảm mạnh lượng khí thải lưới điện của Indonesia, cũng như hỗ trợ tăng năng lực năng lượng xanh của quốc gia này. Sáng kiến này chứng minh cách đầu tư nước ngoài lớn hơn có thể góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh trong khu vực.
Trung Quốc sẽ tiếp tục là nước đóng góp chính vào sản xuất và nhu cầu năng lượng toàn cầu. Tuy nhiên, một số nền kinh tế mới nổi thường ở Đông Nam Á cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong triển vọng năng lượng toàn cầu. Công suất năng lượng tái tạo trên toàn khu vực sẽ tăng.
IEA cho rằng Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục dẫn đầu Đông Nam Á với tư cách là thị trường năng lượng tái tạo lớn nhất, tiếp theo là Indonesia và Philippines. Tuy nhiên, báo cáo của IEA nêu rõ “mức tăng gấp đôi công suất năng lượng tái tạo dự kiến vào năm 2030 là khiêm tốn so với xu hướng toàn cầu và vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tăng trưởng về điện”.
Hoàng Hà
