Mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050
Trong khuôn khổ Tuần lễ Công trình xanh – Giao thông xanh năm 2025, Hội thảo chuyên đề “Chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải” đã được diễn ra.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), cho biết: Biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí đang là thách thức lớn đối với toàn cầu, đòi hỏi mỗi quốc gia cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và bền vững.
Việt Nam đặc biệt chú trọng chính sách này khi ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng nhấn mạnh mục tiêu phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới nền kinh tế carbon thấp. Tại COP26, Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong ứng phó biến đổi khí hậu với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.
Ngày 22/7/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải” đã đánh dấu bước đi quan trọng nhằm phát triển hệ thống giao thông Việt Nam theo hướng hiện đại, bền vững và phù hợp xu thế toàn cầu.
Ông Tiến nhấn mạnh: “Chuyển đổi năng lượng xanh cần được triển khai đồng bộ trên cả 5 phương thức vận tải: đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải và hàng không, với lộ trình cụ thể cho từng lĩnh vực”.
“Ngành giao thông vận tải đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sâu rộng nhất trong nhiều thập kỷ. Để thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương; đồng thời thúc đẩy hợp tác công – tư (PPP), chuyển giao công nghệ xanh và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ cho giai đoạn phát triển mới – xanh hơn, thông minh hơn và bền vững hơn”, ông Tiến khẳng định.
Điện khí hóa giao thông – chìa khóa giảm phát thải
Thông qua tham luận “Chuyển đổi điện và năng lượng xanh trong giao thông vận tải đường bộ”, bà Trịnh Thị Bích Thủy, Cán bộ Chương trình Giao thông điện (UNDP), cho biết: Tại COP30, các quốc gia đã thống nhất ba ưu tiên lớn: tăng cường hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu, kết nối hành động khí hậu với đời sống người dân và đẩy nhanh việc thực hiện Thỏa thuận Paris.
Theo bà Thủy, trong các bản NDC 3.0 (Đóng góp do quốc gia tự quyết định), các cam kết giảm phát thải từ lĩnh vực giao thông vận tải được nâng lên rõ rệt, tập trung vào hai hướng chính: điện khí hóa phương tiện và chuyển đổi phương thức vận tải. Nhiều quốc gia đã thúc đẩy sử dụng xe điện, xe hybrid, phát triển trạm sạc và ban hành chính sách ưu đãi thuế, phí để khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện xanh.
Song song đó là xu hướng giảm phương tiện cá nhân, tăng cường giao thông công cộng, xe đạp, đi bộ, đường sắt – vừa tiết kiệm năng lượng, vừa giảm ùn tắc đô thị. Bà Thủy cho biết, hiện phát thải từ vận tải chiếm khoảng 13% tổng phát thải khí nhà kính toàn cầu, và nếu không có biện pháp can thiệp, con số này có thể tăng gấp ba lần vào năm 2030 so với 2014.
Tại Việt Nam, nhu cầu vận tải đường bộ tăng nhanh với trung bình 9,4%/năm giai đoạn 2007–2019, dự báo tiếp tục đạt khoảng 7%/năm đến năm 2030. Đường bộ hiện chiếm tới 93% lượng hành khách và 63% hàng hóa vận chuyển, trong khi giao thông công cộng mới đáp ứng được khoảng 15% nhu cầu đi lại đô thị. Từ năm 2014 đến 2022, lượng ô tô tăng 17,7%, xe máy tăng 9,7%, phản ánh xu hướng tiêu dùng phương tiện cá nhân tiếp tục tăng mạnh.
Theo bà Thủy, việc phát triển giao thông phát thải thấp không chỉ giúp giảm khí nhà kính, mà còn cải thiện chất lượng không khí, giảm chi phí vận hành và thúc đẩy đổi mới công nghệ, góp phần xây dựng hệ thống giao thông bền vững, thân thiện môi trường.
Từ góc nhìn của doanh nghiệp, ông Nguyễn Quang Tú, Trưởng phòng Giải pháp Huawei Việt Nam chia sẻ những quan điểm về “Ứng dụng tích hợp năng lượng đóng góp cho giao thông bền vững”.
Theo ông Tú, đến năm 2050, Việt Nam đặt mục tiêu toàn bộ xe buýt và ô tô mới chuyển sang chạy điện, góp phần vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Hạ tầng trạm sạc hiện đại và bền vững được xem là yếu tố quyết định để quá trình chuyển đổi này diễn ra nhanh và hiệu quả. Ngân hàng Thế giới (World Bank) cũng nhận định, việc phát triển mạng lưới trạm sạc chính là nền tảng để hình thành mạng lưới giao thông xanh toàn cầu, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững và thân thiện môi trường.
Ông Tú cho biết thêm, Huawei đang tập trung phát triển các giải pháp năng lượng số, trong đó trạm sạc xe điện đóng vai trò then chốt trong việc xanh hóa hệ thống năng lượng quốc gia.
Học sinh chung tay xây dựng “giao thông xanh học đường”
Điểm nhấn của hội thảo này là phần tham luận của em Đỗ Đức Anh, học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam với phần trình bày “Hành trình Zero Carbon – Giao thông xanh học đường”.
Theo Đức Anh, bảo vệ môi trường không còn là lựa chọn mà là điều kiện sinh tồn của nhân loại. Việt Nam đã cam kết tại COP26 đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, tuy nhiên trong các trường học, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vẫn còn rời rạc, thiếu thực tiễn. Dự án hướng đến xây dựng “trường học không khói”, giảm phát thải carbon từ hoạt động di chuyển của học sinh, đồng thời hình thành thói quen giao thông xanh, tiêu dùng bền vững và ý thức công dân xanh.
Dự án được triển khai qua ba giai đoạn chiến lược: Giai đoạn 1, Giáo dục & khởi động: tổ chức workshop, đại hội giao thông xanh, các cuộc thi và thử thách mạng xã hội để truyền cảm hứng và nâng cao nhận thức.
Giai đoạn 2, lan tỏa & hành động: triển khai các hoạt động thực tế như “Chạy vì hành tinh xanh”, “Tuần lễ học xanh”, kết nối doanh nghiệp – nhà trường – cộng đồng.
Giai đoạn 3, duy trì & nhân rộng: phát triển hệ thống điểm thưởng Greensa, ghi nhận hành vi xanh, xếp hạng trường học và mở rộng mô hình đến năm 2030.
“Mỗi học sinh hôm nay sẽ là đại sứ giao thông xanh trong tương lai, cùng chung tay vì một Việt Nam phát triển bền vững, thân thiện với môi trường”, em Đức Anh bày tỏ hy vọng.
Cũng tại hội thảo, một số đại diện cơ quan, doanh nghiệp cũng chia sẻ kinh nghiệm về chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải.
Các nội dung thảo luận tại hội thảo “Chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải” cho thấy chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải không chỉ là xu hướng tất yếu, mà đã trở thành yêu cầu cấp bách và là động lực cho giai đoạn phát triển mới của ngành giao thông. Những định hướng, lộ trình và mô hình được chia sẻ tại hội thảo được kỳ vọng sẽ tiếp tục lan tỏa, tạo nền tảng để Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang hệ thống giao thông xanh, thông minh và bền vững trong thời gian tới.
Quang Bảo
