Chia sẻ tại Diễn đàn “Năng lượng xanh – Thành phố sạch” diễn ra sáng 7/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh phát triển năng lượng xanh là “chìa khóa” để hiện thực hóa mục tiêu thành phố sạch, giảm phát thải khí nhà kính, bảo đảm an ninh năng lượng; góp phần quan trọng vào quá trình chuyển đổi năng lượng nhanh hơn, xa hơn.
Vì thế, việc sử dụng năng lượng sạch, nhiên liệu thân thiện môi trường, cùng với phát triển giao thông xanh, công trình xanh đang trở thành xu hướng tất yếu, nhất là đối với các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.
Siết kiểm soát khí thải, thúc đẩy giao thông xanh
Theo ông Trương Mạnh Tuấn – Phó Trưởng phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ô nhiễm không khí là vấn đề nghiêm trọng, tập trung chủ yếu ở hai vùng kinh tế trọng điểm, gồm: Hà Nội và các tỉnh lân cận; Thành phố Hồ Chí Minh và vùng phụ cận.
Kết quả quan trắc cho thấy ô nhiễm, chủ yếu bụi và bụi mịn (PM2.5), diễn ra theo chu kỳ từ tháng 10 đến tháng 4 hàng năm sau, tập trung tại các điểm có mật độ giao thông cao và nhiều cơ sở sản xuất. Nguồn phát sinh chính đến từ hoạt động giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt rác mở và dân sinh.
Trước thực tế trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành tại Việt Nam. Theo đó, thời gian áp dụng chính thức được lùi để người dân và địa phương có thêm thời gian chuẩn bị, song tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, các quy định sẽ được siết chặt sớm hơn, bắt đầu từ ngày 1/7/2027.
Các đô thị lớn khác như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế triển khai từ ngày 1/7/2028, còn các tỉnh, thành khác sẽ áp dụng từ 1/7/2030.
“Việc ban hành tiêu chuẩn và lộ trình cụ thể sẽ định hướng cho người dân, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách, góp phần giảm phát thải và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện, năng lượng sạch,” đại diện Cục Môi trường nhấn mạnh.
Ông Lê Văn Đạt – Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, Bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng), cho rằng để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường không khí, phát triển giao thông xanh, cần đồng bộ nhiều nhóm giải pháp về cơ chế đầu tư, tài chính, kiểm soát phương tiện cá nhân và hỗ trợ người dân.
Theo đó, về cơ chế đầu tư, ông Đạt đề xuất áp dụng linh hoạt mô hình PPP (BOT, BOO, BLT, hợp đồng dịch vụ) trong xây dựng và vận hành hệ thống đường sắt đô thị, xe buýt đồng thời ban hành chính sách ưu đãi đầu tư phát triển tuyến buýt đường thủy sử dụng năng lượng xanh.
Ông Đạt cũng đề xuất Nhà nước có cơ chế chia sẻ rủi ro doanh thu từ bán vé với doanh nghiệp vận hành, phù hợp với điều kiện từng địa phương.
Về chính sách tài chính, ông Đạt đề xuất giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu cho doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh trạm sạc điện xe buýt; hỗ trợ lãi suất vốn vay cho dự án đầu tư hạ tầng và phương tiện giao thông công cộng sử dụng năng lượng sạch; ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước hỗ trợ hoạt động khai thác, vận hành vận tải hành khách công cộng.
Cùng với đó, Nhà nước xây dựng chính sách miễn, giảm thuế cho nhà đầu tư dịch vụ cho thuê xe máy điện, xe đạp điện, xe đạp, nhất là ở các khu phát thải thấp; tổ chức phát triển xe buýt cỡ nhỏ để người dân tiếp cận dễ hơn; ứng dụng công nghệ thông tin tối ưu hóa mạng lưới tuyến và nâng cao chất.
Hướng tới mục tiêu Việt Nam xanh, sạch đẹp
Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên, việc lựa chọn con đường phát triển xanh, chuyển dịch sang năng lượng sạch không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là trách nhiệm chung của mỗi quốc gia.
Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của vấn đề trên, Việt Nam đã và đang thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng thông qua hàng loạt chính sách quan trọng như: Luật Bảo vệ môi trường 2020; các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch bảo vệ, quản lý chất lượng môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 (Net Zero); các kế hoạch hành động quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone và thích ứng với biến đổi khí hậu…
“Những văn bản trên đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Việt Nam trong việc kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ môi trường sống và thúc đẩy phát triển năng lượng xanh, là nền tảng để hướng tới một nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế carbon thấp,” Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.
Theo đó, tại các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, việc kiểm soát khí thải giao thông, phát triển hạ tầng năng lượng sạch, và thúc đẩy các tiêu chuẩn kỹ thuật về môi trường trong quy hoạch đô thị là những trụ cột quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu “thành phố sạch.”
Thông qua diễn đàn, ông Lê Công Thành cũng kêu gọi sự chung tay của toàn dân, cộng đồng doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, cơ quan quản lý cùng hành động, đổi mới, đầu tư cho tương lai năng lượng xanh của đất nước.
“Chúng tôi tin tưởng, với quyết tâm chính trị cao, sự đồng hành của doanh nghiệp, nhà khoa học và toàn xã hội, Việt Nam sẽ xây dựng được những đô thị thực sự xanh, sạch, đáng sống – nơi con người được hít thở bầu không khí trong lành, sống trong môi trường an toàn và thịnh vượng,” ông Thành nói.
Tại Thủ đô, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết thời gian qua, thành phố đối mặt với thách thức môi trường nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm do đô thị hóa nhanh. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để thành phố chuyển đổi xanh, hướng tới trung hòa carbon vào năm 2050.
Với quan điểm trên, Hà Nội đã ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí thành phố đến năm 2030, định hướng đến 2035. Đây là lần đầu tiên Hà Nội ban hành kế hoạch tổng thể, đưa ra các mục tiêu cụ thể như 75-80% số ngày trong năm có chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình.
Theo đó, Hà Nội sẽ phân vùng phát thải thấp, áp dụng nhiều biện pháp hạn chế giao thông, trong đó cấm lưu thông xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel, ưu tiên ôtô đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và xe máy đáp ứng tiêu chuẩn mức 2; tạo hành lang pháp lý vững chắc cho chuyển đổi xanh…
Cùng với Thủ đô, thời gian qua, các thành phố lớn khác như Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang thiết lập các khu vực hạn chế phương tiện cá nhân trong giờ cao điểm; thử nghiệm mô hình điện mặt trời mái nhà cho khu dân cư, tòa nhà văn phòng và hệ thống chiếu sáng công cộng.
Kết thúc chương trình, các đại biểu thống nhất các hành động trọng tâm như: Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách, quy chuẩn khí thải và hỗ trợ chuyển đổi năng lượng sạch; doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư công nghệ xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả; các tổ chức, hiệp hội lan tỏa kết nối giữa chính sách, doanh nghiệp và cộng đồng; khơi dậy tinh thần hành động xanh./.
Hùng Võ
