Khẳng định chuyển đổi xanh là con đường tất yếu, không chỉ là yêu cầu cấp bách từ thực tiễn phát triển phát triển bền vững của đất nước, mà còn là quá trình tái cấu trúc sâu rộng mô hình tăng trưởng theo hướng phát thải thấp, song nhiều ý kiến cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi xanh phải gắn với công bằng xã hội, xóa đói giảm nghèo, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.
Đây cũng là vấn đề được đưa ra thảo luận tại Hội thảo khoa học quốc gia “Chuyển đổi xanh ở Việt Nam – Lý luận và thực tiễn” do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì, Học viện Báo chí và Tuyên truyền phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Học viện Hành chính và Quản trị công tổ chức, sáng 26/8, tại Hà Nội.
“Con đường” tất yếu
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư – Tiến sỹ Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền, nhấn mạnh biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên là thách thức sống còn của nhân loại, trong đó chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà là con đường tất yếu.
Với cam kết tại COP26 về mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam cũng đã thể hiện rõ quyết tâm chính trị cao, đòi hỏi sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và giới khoa học.
Ông Sơn cũng cho rằng chuyển đổi xanh chính là chuẩn mực phát triển của thế kỷ 21, vừa là trách nhiệm quốc tế, vừa là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Phó Giáo sư – Tiến sỹ Vũ Trọng Lâm, Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, nêu quan điểm chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu cấp bách từ thực tiễn, mà còn là quá trình tái cấu trúc sâu rộng mô hình tăng trưởng theo hướng phát thải thấp, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, bảo đảm công bằng xã hội và nâng cao chất lượng sống của người dân.
Vì vậy, Phó Giáo sư – Tiến sỹ Vũ Trọng Lâm đề nghị hội thảo cần tập trung làm rõ lý luận, kinh nghiệm quốc tế, thực trạng trong nước và các giải pháp khả thi để thúc đẩy kinh tế xanh, hướng tới mục tiêu Net Zero 2050.
“Những kết quả trao đổi tại hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng để Đảng và Nhà nước hoàn thiện chủ trương, chính sách đồng thời tạo động lực huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân cho mục tiêu phát triển xanh, bền vững,” ông Lâm nhấn mạnh.
Tại hội thảo, các nhà khoa học không chỉ dừng lại ở phân tích lý luận mà còn chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tiễn từ các địa phương, các ngành kinh tế và doanh nghiệp. Nhiều ý kiến nhấn mạnh sự cần thiết phải phối hợp liên ngành, liên vùng, bởi chuyển đổi xanh không thể thực hiện đơn lẻ ở từng lĩnh vực mà cần sự đồng bộ trong quy hoạch năng lượng, giao thông, đô thị, nông nghiệp và công nghiệp.
Các nhà khoa học cũng khẳng định chuyển đổi xanh sẽ không thành công nếu thiếu sự thay đổi trong hành vi và lối sống của cộng đồng. Do đó, nâng cao nhận thức xã hội, khuyến khích tiêu dùng xanh, giáo dục về phát triển bền vững ngay từ trong nhà trường được coi là giải pháp lâu dài và căn bản.
Một số ý kiến cũng làm rõ những điểm nghẽn lớn nhất của quá trình chuyển đổi xanh ở Việt Nam như khung thể chế thiếu đồng bộ, chi phí đầu tư công nghệ xanh quá cao, khoảng cách lớn giữa chính sách và thực tiễn, nhận thức về xã hội và thị trường xanh còn hạn chế. Các nhà khoa học thống nhất rằng việc khắc phục các điểm nghẽn này đòi hỏi quyết tâm chính trị, cơ chế tài chính phù hợp và sự đồng thuận xã hội.
Không bỏ ai lại phía sau
Từ những phân tích trên, các đại biểu đã thống nhất đề xuất nhiều giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh ở Việt Nam.
Trước hết, Nhà nước cần tiếp tục khẳng định vai trò “nhạc trưởng,” hoàn thiện khung pháp luật và cơ chế chính sách, trong đó sớm ban hành hệ thống phân loại xanh quốc gia, khung pháp lý cho thị trường carbon, và cơ chế tín dụng ưu đãi cho các dự án xanh.
Tiếp đó, tài chính xanh được coi là “đòn bẩy” nên cần phát triển thị trường trái phiếu xanh và tận dụng nguồn vốn quốc tế. Doanh nghiệp là lực lượng xung kích, cần đổi mới công nghệ, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu với các sản phẩm thân thiện môi trường. Người dân phải là trung tâm của chuyển đổi xanh, không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn là chủ thể tham gia thông qua tiêu dùng xanh và thay đổi lối sống.
Riêng trong nông nghiệp, các giải pháp công nghệ như nông nghiệp thông minh, nông điện (agrovoltaics), điện khí hóa máy móc, và kiểm soát chất thải trong chăn nuôi được các đại biểu, giới khoa học nhấn mạnh là hướng đi khả thi, đi đôi với hỗ trợ nông hộ nhỏ lẻ để bảo đảm sinh kế.
Đặc biệt, nhiều ý kiến khẳng định quan điểm chuyển đổi xanh phải gắn với công bằng xã hội, xóa đói giảm nghèo, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.
Phó Giáo sư – Tiến sỹ Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền, nhấn mạnh Hội thảo khoa học quốc gia “Chuyển đổi xanh ở Việt Nam – Lý luận và thực tiễn” không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị thực tiễn sâu sắc, là diễn đàn kết nối trí tuệ, kinh nghiệm và trách nhiệm xã hội để đồng hành cùng tiến trình chuyển đổi xanh của đất nước.
“Kết quả nghiên cứu và thảo luận tại hội thảo sẽ trở thành tư liệu cho hoạch định chính sách, góp phần lan tỏa nhận thức xã hội và thúc đẩy hành động thực tiễn,” Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhấn mạnh./.
Hùng Võ
