Mới chỉ áp dụng phân khúc cao cấp
Theo Nghị định 15/2021/NĐ-CP, công trình xanh được quy định từ thiết kế, xây dựng đến vận hành đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn về hiệu quả năng lượng, tiết kiệm tài nguyên, đảm bảo chất lượng môi trường sống và bảo vệ môi trường. Các dự án xanh sẽ đóng góp vào mục tiêu giảm 74,3 triệu tấn CO2 đến năm 2030 theo cam kết trong Đóng góp tự quyết định (NDC) của Việt Nam với ngành xây dựng, tiến tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Giới chuyên gia kinh tế, cũng như giới chuyên gia vật liệu xây dựng khẳng định, để được công nhận là công trình xanh, ngoài các tiêu chí bền vững về xây dựng thiết kế, vật liệu thi công, các dự án cần phải đáp ứng hiệu suất môi trường, vận hành tiết kiệm năng lượng.
Năm 2024 ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ của công trình xanh tại Việt Nam với 163 công trình, gấp 2,1 lần so với năm 2023 và gấp 3 lần so với năm 2022. TPHCM có diện tích sàn đạt chứng nhận xanh cao nhất với 3.406.387m2. Theo sau là Hà Nội với 2.161.328m2 và Bình Dương với 1.589.517m2 sàn xây dựng… Song giới chuyên gia cũng chỉ ra thực tế, tại Việt Nam hiện nay, đa số các giải pháp công trình xanh mới chỉ được áp dụng tại các dự án thuộc phân khúc cao cấp. Đây là nơi khách hàng sẵn sàng chi trả cao hơn để có được chất lượng sống tốt hơn, trong lành hơn. Tuy nhiên, phân khúc nhà giá thấp và trung bình như chung cư mới là khu vực tiêu tốn nhiều năng lượng nhất, trong khi khả năng chi trả của người dân lại hạn chế hơn so với các phân khúc trên.
Bà Nguyễn Thu Nhàn – Quản lý Chương trình Công trình xanh Việt Nam của Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) cho hay, Việt Nam hiện là một trong những nền kinh tế châu Á có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất trong 20 năm qua (bình quân 7,5%/năm). Theo tính toán, các công trình xanh sẽ tiết kiệm cho chủ đầu tư từ 20 – 40% chi phí vận hành mỗi tháng nhờ thiết kế thông minh, quy trình vận hành được tính toán kỹ. Nhờ vậy, công trình xanh của chung cư còn giúp người sử dụng tiết kiệm nhiều chi phí sinh hoạt từ điện, nước tới các dịch vụ công cộng khác. Đồng quan điểm, đại diện Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam cho biết, giảm phát thải khí nhà kính là chìa khóa căn bản để ứng phó biến đổi khí hậu và Việt Nam cam kết sẽ đạt Net Zero vào năm 2050. Đây là thách thức lớn khi Việt Nam thuộc nhóm 20 quốc gia phát thải nhiều nhất, chiếm 1% tổng phát thải toàn cầu. Chưa hết, các tòa nhà, công trình xây dựng chiếm 38% tổng lượng khí thải nhà kính toàn cầu. Trước bối cảnh đó, yêu cầu giảm phát thải là ngày càng cấp thiết.
Giảm năng lượng vận hành các tòa nhà
Giới chuyên gia nhận định, để đạt được mục tiêu này, ngành xây dựng cần phải giảm phát thải khí nhà kính trong quá trình công nghiệp, tiêu thụ năng lượng trong sản xuất vật liệu xây dựng (xi măng) và năng lượng trong vận hành các tòa nhà. Ngành cần xây dựng một lộ trình, đánh giá xác định tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính và các giải pháp, kế hoạch thực hiện từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cụ thể, trong ngành xi măng sẽ sử dụng một số nguyên liệu thay thế như xỉ lò cao. Còn với công trình xây dựng sẽ sử dụng điều hòa, thiết bị chiếu sáng hiệu suất cao…
Chia sẻ dưới góc độ doanh nghiệp (DN), ông Takashi Nishikuma – Tổng Giám đốc Mitsubishi Electric Việt Nam cho hay, các giải pháp công nghệ xanh dành cho thang máy và thang cuốn cũng đã được áp dụng thành công tại nhiều công trình trọng điểm ở Việt Nam. Các giải pháp này giúp tiết kiệm năng lượng, tối ưu chi phí vận hành, nâng cao an toàn, đồng thời giảm phát thải, bảo vệ môi trường. Ông Takashi Nishikuma minh chứng thực tế từ tòa nhà thử nghiệm Sustie tại Nhật Bản, một công trình đã đạt mức phát thải ròng bằng 0. Theo đó, tòa nhà này tận dụng ánh sáng, gió, cửa sổ, mái hiên để giảm tiêu thụ điện. Đồng thời, lắp đặt các thiết bị hiệu suất cao nhằm tiết kiệm năng lượng toàn diện. Đặc biệt, mái tòa nhà lắp đặt pin mặt trời để tự cung tự cấp năng lượng, nhờ vậy mà công trình cân bằng năng lượng khả thi ngay cả tại đô thị hạn chế không gian.
Chia sẻ các giải pháp quản lý và kiểm kê khí nhà kính tự động cho công trình xây dựng, ông Shigeru Tamura – Trưởng phòng cấp cao Phát triển giải pháp số Toshiba Software Việt Nam nhấn mạnh, để giảm phát thải khí nhà kính cần phải kiểm soát, đo đạc được lượng phát thải ra môi trường. Còn muốn tiết kiệm năng lượng cần phải đánh giá được quy trình sản xuất, hoạt động của công trình xây dựng đó.
Nam Anh
