Net Zero (phát thải ròng bằng không) đã trở thành mục tiêu cấp thiết của toàn cầu và ngành du lịch Việt Nam không đứng ngoài cuộc. Hành trình này đòi hỏi một cuộc cách mạng toàn diện, cần sự chung tay từ các doanh nghiệp, điểm đến, ngành hàng không cho đến hệ thống vận tải đường bộ.
Hàng không, vận tải đường bộ tiên phong
Ngành hàng không hiện chiếm một phần lớn trong tổng lượng phát thải của hoạt động du lịch. Một trong những giải pháp đột phá là sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF), có khả năng giảm tới 80% lượng khí thải carbon so với nhiên liệu truyền thống. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là chi phí sản xuất SAF còn rất cao và nguồn cung hạn chế.
Trước bài toán này, các hãng hàng không Việt Nam đã có những bước đi tiên phong. Đại diện Vietnam Airlines cho biết hãng đang từng bước mở rộng việc sử dụng SAF trên các đường bay nội địa và quốc tế. Đồng thời, tích cực hợp tác với các đối tác để phát triển nguồn cung SAF ngay tại Việt Nam, hướng tới mục tiêu chủ động nguồn cung và giảm chi phí. Hãng cũng đang tăng cường xây dựng chuỗi cung ứng xanh để đảm bảo nguồn nhiên liệu bền vững.
Tương tự, Vietjet cũng tập trung vào việc tối ưu hóa đội tàu bay hiện đại, giúp tiết kiệm nhiên liệu tới 20%. Hãng ưu tiên các trang thiết bị thân thiện với môi trường, tối ưu cấu hình tàu bay và là đơn vị tiên phong sử dụng vé điện tử, góp phần giảm đáng kể khí thải và tiếng ồn.
Dù nỗ lực, con đường chuyển đổi vẫn còn nhiều chông gai. Đại diện một hãng bay chia sẻ: “Chi phí để chuyển đổi là một bài toán khổng lồ. Chúng tôi cần một lộ trình rõ ràng và sự đồng hành từ Chính phủ, các nhà cung cấp và cả hành khách để biến mục tiêu Net Zero thành hiện thực”.
Bên cạnh hàng không, phát triển giao thông đường bộ xanh cũng là một yếu tố then chốt. Những chuyến xe đưa đón khách du lịch giữa các điểm đến đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chuỗi cung ứng du lịch xanh.
Theo bà Phan Yến Ly, chuyên gia thiết kế sản phẩm du lịch, du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp, vì vậy, để tạo ra sản phẩm du lịch xanh không chỉ đơn thuần là các tour trồng rừng, nhặt rác. Các công ty lữ hành cần được tiếp cận với những dịch vụ giảm thiểu phát thải thực chất, như xe điện hoặc các loại xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch nhưng có công nghệ xử lý tiên tiến.
Đáp ứng nhu cầu này, một số doanh nghiệp đã bắt đầu vào cuộc. Bà Nguyễn Thị Bích Ngân, Tổng Giám đốc TSG Petro, cho biết công ty đang hướng đến xây dựng hệ sinh thái sản xuất hóa dầu bền vững. Cụ thể, công ty phát triển các dòng sản phẩm dầu nhớt hiệu suất cao, thân thiện với môi trường tại nhà máy có dây chuyền công nghệ từ Singapore. Đồng thời, doanh nghiệp hợp tác với các đơn vị lữ hành, vận tải để tư vấn giải pháp bảo trì, giúp kéo dài tuổi thọ động cơ và giảm chi phí vận hành – một bước tiến nhỏ nhưng bền vững trên hành trình xanh hóa.
Ngoài ra, xu hướng chuyển đổi sang xe điện đang mở ra một tương lai đầy hứa hẹn, giúp loại bỏ hoàn toàn phát thải trực tiếp và cải thiện chất lượng không khí tại các điểm đến.
Nhiều doanh nghiệp đang hợp tác cùng địa phương để xây dựng một hệ sinh thái du lịch xanh đồng bộ, bao gồm hạ tầng sạc điện, bãi đỗ xe thông minh và mô hình cho thuê xe công cộng không phát thải.
Ngành du lịch cần đóng vai trò tiên phong
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM, ông Trương Minh Huy Vũ, cho rằng mục tiêu Net Zero trong ngành du lịch phải được xem là mục tiêu chung của các ngành.
TP.HCM đã tích hợp ba lĩnh vực – giao thông, năng lượng và tiêu dùng – với ngành du lịch nhằm giảm thiểu phát thải cacbon.
Cụ thể, thành phố đang tập trung vào việc chuyển đổi sang xe buýt sạch, khuyến khích shipper sử dụng xe điện, thay thế xe xăng bằng xe điện, xe đạp hoặc đi bộ. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo trong các lĩnh vực như điện mặt trời áp mái, điện từ đốt rác và điện gió. Một trụ cột quan trọng khác là thúc đẩy tiêu dùng xanh.
Ông Nguyễn Văn Mỹ, Chủ tịch HĐQT Công ty Du lịch Lửa Việt, nhận định du lịch Net Zero liên quan đến nhiều đối tượng, từ các đơn vị lữ hành, lưu trú, ăn uống, vận chuyển, điểm đến, các dịch vụ (mua sắm, giải trí, y tế, giáo dục, thể thao, nghệ thuật…) cho đến du khách, người dân địa phương và chính quyền.
Do đó, cần có những hướng dẫn cụ thể về hành vi để mọi thành phần đều có thể tham gia một cách thiết thực. Ngành du lịch cần đóng vai trò tiên phong, trở thành mũi nhọn đột phá hướng tới một xã hội Net Zero.
Khi có hướng dẫn chung, từng đơn vị sẽ xây dựng nội quy chi tiết phù hợp. Trước mắt, cần có một quy hoạch tổng thể để tránh tình trạng mạnh ai nấy làm dẫn đến kém hiệu quả, thậm chí phản tác dụng. Trong lúc chờ hướng dẫn chung, các đơn vị có thể chủ động xây dựng kế hoạch và quy định tạm thời về giảm phát thải, tùy theo điều kiện và khả năng của mình.
Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Tập đoàn Vietravel, đề xuất ngành du lịch cần xây dựng một bộ tiêu chí cụ thể về giảm phát thải để các doanh nghiệp có mục tiêu phấn đấu, dễ dàng kiểm soát và điều chỉnh chiến lược phù hợp. Dựa trên bộ tiêu chí này, có thể đo lường mức độ phát thải trong hoạt động du lịch của từng doanh nghiệp, từ đó tiến hành đánh giá, khen thưởng hoặc xử lý vi phạm một cách rõ ràng.
Bà Phan Yến Ly cho rằng các doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào công nghệ và thay đổi quy trình vận hành theo hướng bền vững. Nhà nước cần có những chính sách đột phá để hỗ trợ quá trình chuyển đổi của doanh nghiệp, từ ưu đãi thuế, phí cho đến việc hoàn thiện các tiêu chuẩn môi trường.
Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức của du khách và khuyến khích họ ưu tiên sử dụng các dịch vụ, sản phẩm du lịch có trách nhiệm – dù có thể phải chi trả cao hơn, cũng là một đóng góp thiết thực cho mục tiêu phát triển du lịch xanh và bền vững.
Ngành du lịch đang có những bước chuyển mình quan trọng nhằm hướng tới mục tiêu Net Zero. Tại TP.HCM, chính quyền thành phố đang tập trung phát triển các sản phẩm du lịch bền vững, thân thiện với môi trường.
TP từng bước khuyến khích sử dụng xe đạp, xe điện và các phương tiện giao thông công cộng nhằm giảm thiểu khí thải carbon. Nhiều khách sạn và khu nghỉ dưỡng trên địa bàn cũng đã đầu tư vào các công trình xanh, ứng dụng năng lượng tái tạo cũng như triển khai hệ thống quản lý nước và chất thải hiệu quả.
Chính quyền TP cùng các tổ chức liên quan đang đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của du khách và cộng đồng về tầm quan trọng của du lịch bền vững và trách nhiệm bảo vệ môi trường.
- Ông LÊ TRƯƠNG HIỀN HÒA, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP.HCM
Thu Trinh
