Ngày 31/10, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tổ chức cuộc họp Tham vấn kỹ thuật về xây dựng Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC 3.0) cho giai đoạn 2026 – 2035.
NDC là trụ cột của Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, thể hiện đóng góp của các quốc gia trong nỗ lực hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu và hướng tới phát thải ròng bằng “0”. Là một quốc gia đang phát triển, mới bắt đầu công nghiệp hóa hơn ba thập kỷ qua và chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu (BĐKH), dù còn nhiều khó khăn về nguồn lực nhưng Việt Nam vẫn luôn thể hiện tinh thần trách nhiệm và chủ động trong thực hiện các cam kết quốc tế.
Việt Nam đã xây dựng và gửi Dự kiến Đóng góp do quốc gia tự quyết định (INDC) năm 2015; cập nhật và gửi NDC vào năm 2020 và tiếp tục cập nhật NDC vào năm 2022. Qua đó, phản ánh nỗ lực và đóng góp của Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính, tăng cường hấp thụ các-bon và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong lần cập nhật thứ 3 này, NDC của Việt Nam tập trung vào các biện pháp phản ánh đầy đủ nhu cầu ứng phó với biến đổi khí hậu trong giai đoạn 2026-2035. Trong đó, chú trọng đến các vấn đề nền tảng của phát triển bền vững như đồng lợi ích giữa thích ứng và giảm nhẹ; giải quyết tổn thất và thiệt hại, vấn đề công bằng xã hội. Quá trình xây dựng NDC 3.0 được thực hiện dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì. Nội dung NDC 3.0 thể hiện sự tham gia tích cực của các bộ, ngành, chuyên gia, nhà khoa học và được tham vấn rộng rãi các tổ chức, cá nhân, cộng đồng doanh nghiệp, các nhóm bị tác động.
Theo ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu: Mười năm sau khi thế giới thông qua Thỏa thuận Paris, thế giới đã có những tiến bộ đáng kể trong ứng phó với biến đổi khí hậu, nhưng các nỗ lực toàn cầu vẫn chưa đủ để giữ mục tiêu 1,5 độ C. Thế giới cần tiếp tục nỗ lực thực hiện Thỏa thuận Paris, trong đó, quan trọng nhất là các hành động khí hậu của các quốc gia thông qua NDC để góp phần giảm nhẹ những tác động bất lợi do khủng hoảng khí hậu gây ra.
Quá trình xây dựng dự thảo NDC 3.0 được thực hiện theo hướng dẫn của Công ước khung Liên Hợp Quốc về biến đổi Khí hậu và Thỏa thuận Paris; tính toán phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam. Trong đó, cập nhật những nội dung của các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch mới nhất về ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế – xã hội. NDC 3.0 sẽ thể hiện nỗ lực cao nhất của Việt Nam, qua đó góp phần vào nỗ lực chung toàn cầu về ứng phó với biến đổi khí hậu.
‘’Trong bối cảnh ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu còn phải đối mặt với nhiều thách thức nhất là về nguồn lực hỗ trợ cho các nước đang phát triển, việc xây dựng NDC3.0 của Việt Nam cần được tính toán cụ thể, bài bản đảm bảo tính khả thi khi thực hiện’’, ông Cường nhấn mạnh.
Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi nhìn nhận: Những cải cách hành chính của Việt Nam trong thời gian qua đang tạo môi trường để kết nối chuyển đổi kinh tế với tăng trưởng xanh, chống chịu tốt với biến đổi khí hậu và công bằng xã hội. Đồng thời, việc gắn tài chính khí hậu với các dòng tài chính phục vụ đầu tư phát triển kinh tế – xã hội nói chung sẽ giúp huy động nguồn lực ở quy mô cần thiết, tạo ra các tác động thay đổi thực chất cho quốc gia.
Theo ông Oemar Idoe, Phó Giám đốc Quốc gia Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ), các ý kiến góp ý chính là chung tay xây dựng một bản NDC, không chỉ đủ tham vọng để đáp ứng yêu cầu cấp bách của biến đổi khí hậu mà còn có thể triển khai được, bảo đảm công bằng và mang lại chuyển đổi kinh tế vì lợi ích của toàn thể người dân Việt Nam.
Trong khuôn khổ cuộc họp, đại diện các Bộ, ngành, các tổ chức quốc tế, khối doanh nghiệp và các bên liên quan đã cùng chia sẻ, góp ý xung quanh kết quả đánh giá tình hình thực hiện NDC năm 2022 về giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu; những bài học kinh nghiệm cho xây dựng NDC3.0.
Các giả thiết xây dựng Kịch bản phát thải thông thường (BAU) cũng được đưa ra để các chuyên gia cùng thảo luận về tính phù hợp và khả thi của các mục tiêu, biện pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong các lĩnh vực: năng lượng, nông nghiệp, sử dụng đất và lâm nghiệp (LULUCF), chất thải, và các quy trình công nghiệp (IPPU). Các biện pháp phải khả thi và hiệu quả về chi phí/lợi ích; có thể thực hiện đồng bộ và linh hoạt phù hợp với tình hình phát triển đất nước và sự hỗ trợ quốc tế; hài hòa và đồng lợi ích với thích ứng biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế – xã hội. Đặc biệt là phù hợp với kế hoạch phát triển của quốc gia và ngành giai đoạn 2021-2030, 2026-2030 hướng tới các mục tiêu dài hạn của Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến 2050.
Các hoạt động thích ứng biến đổi khí hậu và giám sát, đánh giá mục tiêu thích ứng cũng là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm. Cách tiếp cận trong thích ứng và các vấn đề mang tính liên ngành trong NDC 3.0 phải đảm bảo liên kết chặt chẽ và đa chiều với Kế hoạch quốc gia về thích ứng với biến đổi khí hậu (NAP). NAP là nền tảng để xác định các mục tiêu, biện pháp thích ứng trong NDC và ngược lại, NDC phải thể hiện đầy đủ và nhất quán các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chiến lược và nhu cầu tài chính được xác định trong NAP.
Các nội dung thích ứng trong NDC có thể là một phần của NAP, hướng tới các mục tiêu thích ứng có thể định lượng và có thời hạn. NDC 3.0 cũng hướng tới thiết lập một bộ chỉ số cụ thể để theo dõi và đánh giá tiến độ thực hiện các mục tiêu thích ứng. Bằng cách xác định các hành động ưu tiên, các tiêu chí đánh giá có mục tiêu cụ thể, đo lường được hiệu quả thích ứng với biến đổi khí hậu.
Một trong các trọng tâm nữa là đề xuất ý kiến về huy động nguồn tài chính và cách thức tổ chức thực hiện NDC 3.0 trong thời gian tới. Nguồn lực quốc gia thực hiện đóng góp vô điều kiện gồm: Ngân sách nhà nước, vốn vay nước ngoài cả công và tư, đầu tư của doanh nghiệp trong và ngoài nước, đóng góp và đầu tư của người dân.
Đóng góp có điều kiện sẽ được thực hiện bằng nguồn lực quốc gia cộng với hỗ trợ quốc tế, gồm: Các khoản viện trợ không hoàn lại, phần ưu đãi trong vốn vay, các nguồn tài chính, công nghệ và tăng cường năng lực theo các cơ chế hợp tác quốc tế song phương và đa phương, đặc biệt trong khuôn khổ thực hiện Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu và Thỏa thuận Paris.
Khánh Ly
