Theo Báo cáo cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF): Năm 2018, Đài Loan xếp thứ 15 thế giới và thứ 4 châu Á về phát triển năng lượng tái tạo (NLTT). Mục tiêu NLTT của Đài Loan là nhằm hạn chế sự lệ thuộc vào các nguồn năng lượng hữu hạn, giảm lượng khí thải CO2 và xa hơn là ngăn chặn những thảm họa do sự nóng lên toàn cầu gây ra.
Kể từ năm 2016, Đài Loan đã theo đuổi chương trình nghị sự về chuyển đổi năng lượng và trở thành nơi không có hạt nhân vào năm 2025, với mức tăng NLTT từ 5% năm 2016 lên 20% năm 2025.
Chưa hết, Đài Loan đã tăng tốc năng lượng gió ngoài khơi, mục tiêu lên 5,7 GW vào năm 2025 từ 2 tua bin (4 MW) giữa năm 2016.
Chính phủ Đài Loan đưa ra mức giá FIT cao nhất thế giới để thu hút sự chú ý của các nhà phát triển năng lượng tái tạo lớn trên toàn cầu. Nếu thành công, Đài Loan sẽ trở thành quốc gia có công suất lắp đặt điện gió ngoài khơi lớn thứ ba và có thể đạt được mức này nhanh nhất, mặc dù năng lực nền kinh tế hiện nay về gió trên bờ và ngoài khơi còn thấp.
Năm 2009, Đài Loan đã ban hành Đạo luật Phát triển Năng lượng Tái tạo (Renewable Energy Development Act – REDA), mở đường cho NLTT Đài Loan phát triển, quy tụ nhiều doanh nghiệp tham gia tích cực như: Sun Rise E&T Corporation, Swancor Renewable Energy (SRE) và Sysgration Ltd.
Về cơ bản, mục tiêu ban hành REDA nhằm để:
Thứ nhất: Khai thác nhiều nguồn NLTT (gió, mặt trời, địa nhiệt và những nguồn khác), đặc biệt là tăng công suất lắp đặt. Cuối năm 2021, công suất đặt điện mặt trời của Đài Loan đạt 7,7 GW.
Về năng lượng gió, nhờ REDA, Đài Loan đã có 347 hệ thống điện gió được xây dựng, mang lại tổng cộng 684,4 MW trên toàn quốc, với sự tham gia của các doanh nghiệp nước ngoài như: New Zealand, Đan Mạch, Nhật Bản và Hàn Quốc…
Chính sách phát triển năng lượng tái tạo Đài Loan được luật hóa. Năm 2017, Đài Loan sửa đổi Đạo luật Kinh doanh điện (Taiwan Electricity Act – TEA) để tự do hóa thị trường điện và thúc đẩy sản xuất năng lượng tái tạo. Những sửa đổi chính trong TEA, bao gồm tách hoạt động kinh doanh phát điện của Công ty Năng lượng Đài Loan thuộc sở hữu Nhà nước ra khỏi hoạt động kinh doanh truyền tải, phân phối vào năm 2026 và cho phép năng lượng tái tạo được bán trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng.
Năm 2019, Đài Loan tiếp tục sửa đổi đối với đạo luật REDA để tiếp tục tự do hóa thị trường. Cùng với việc thiết lập mục tiêu NLTT lên 27 GW vào năm 2025, các thủ tục đăng ký cho các cơ sởnăng lượng tái tạo có công suất dưới 2 MW đã được đơn giản hóa và các nguồn điện NLTT tự dùng nhỏ hơn 500 kW được phép không tuân thủ nhiều thủ tục về kỹ thuật điện. Các nhà máy phát điện được phép lựa chọn bán điện thông qua cung cấp trực tiếp, bán buôn, bán lẻ cho Công ty Năng lượng Đài Loan.
Ngoài ra, người sử dụng điện phải có nghĩa vụ mua một phần nguồn cung cấp năng lượng nhất định từ các nguồn tái tạo, hoặc trả một khoản riêng dành cho phát triển NLTT.
Thứ hai: REDA muốn đưa ra chính sách tín dụng và ưu đãi về thuế, giảm thuế để khuyến khích đầu tư, chuyển tiền, hoặc tăng tốc độ khấu hao.
Cụ thể, Chính phủ hỗ trợ đến 13% cơ sở vật chất, được khấu trừ thuế cho tất cả các khoản thuế từ lợi nhuận trong kinh doanh, nhận tín dụng thuế từ 10 – 20% chi phí đầu tư vào thị trường chứng khoán của ngành, kéo dài tốc độ khấu hao 2 năm và được vay với lãi suất thấp.
Thứ ba: Qua REDA, Đài Loan muốn cung cấp mức trợ giá, sử dụng mức hỗ trợ cố định, không liên quan đến giá điện. Chính phủ Đài Loan cho rằng: Giá điện FIT nếu quá cao, hoặc quá thấp đều không có lợi. Nếu quá cao thì sẽ dẫn đến lạm phát giá điện ở Đài Loan, còn nếu quá thấp thì sẽ không khuyến khích được người dân tham gia đầu tư vào NLTT. Cơ chế FIT của Đài Loan giúp nguồn năng lượng tái tạo được bán lên lưới, hoặc sử dụng tại chỗ nhằm giảm tải cho lưới điện.
Thứ tư: Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư vào thị trường NLTT thông qua việc thiết lập các dự án xây dựng công cộng có sự tham gia của các doanh nghiệp. Xây dựng các đô thị quang điện, thành phố giải trí quang điện, xây dựng trần năng lượng mặt trời với công suất 1 MW… Mặt khác, Chính phủ ban hành các quy định về NLTT, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí CO2 thông qua kiến trúc để các doanh nghiệp tham khảo khi xây dựng các công trình công cộng nói trên.
Ngoài ban hành đạo luật REDA và áp dụng cơ chế FIT phù hợp, Đài Loan hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp, sửa chữa các thiết bị sử dụng năng lượng tái tạo, ưu đãi thuế nhập khẩu thiết bị, công nghệ mới, thuế sản xuất, lưu thông các thiết bị, công khai danh mục các dự án đầu tư. Cùng với đó là khuyến khích các thành phần kinh tế trong và ngoài nước tham gia đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.
Quỹ nghiên cứu phát triển năng lượng bền vững được thành lập, sử dụng nguồn vốn từ ngân sách, nguồn thu từ phí môi trường với nhiên liệu hóa thạch, các nguồn tài trợ, đóng góp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cũng như các nguồn vốn hợp pháp khác nhằm hỗ trợ tài chính cho hoạt động khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo trên phạm vi toàn quốc.
Ngoài các chính sách kinh tế, Đài Loan còn áp dụng chính sách phi kinh tế, đặc biệt là thúc đẩy lĩnh vực R&D (nghiên cứu và phát triển) để phát huy nguồn năng lượng tái tạo, bảo hộ quyền tác giả cho các phát minh, cải tiến kỹ thuật về năng lượng tái tạo. Tăng cường công tác tuyên truyền, đưa vào chương trình giáo dục năng lượng ở các trường học để tuyên truyền chính sách bảo vệ môi trường hiệu quả và xa hơn là chọn nhân tài cho lĩnh vực năng lượng, môi trường trong tương lai.
Khắc Nam – Chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam
(Theo: LA/AO/SDC/PNC/BC/TGV – 9/2022)
