Bất định từ chính sách
Kể từ đầu năm 2023 đến nay, nhiều cổ phiếu thuộc ngành năng lượng tái tạo có xu hướng giảm dần đều, điển hình là các mã như BCG, TTA, GEG, REE, HDG… Những khó khăn về tài chính liên quan đến áp lực nợ vay cũng như sự không chắc chắn về chính sách quy hoạch ngành điện đã khiến các nhà đầu tư có sự e ngại nhất định đối với cổ phiếu ngành năng lượng tái tạo.
Cụ thể, về mặt chính sách, Đề án Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch Điện VIII) chưa được thông qua, khiến nhiều dự án chậm triển khai vì phải chờ quy hoạch. Hiện cơ chế phát triển điện gió và điện mặt trời đều đã hết hiệu lực (điện gió là ngày 31-10-2021 và điện mặt trời là ngày 31-12-2020) khiến các chủ đầu tư đều ngóng trông cơ chế mới. Theo Bộ Công Thương, Quy hoạch điện VIII là căn cứ cho nhiều quy hoạch ngành khác có liên quan và cơ sở để triển khai các dự án điện trên phạm vi cả nước, đặc biệt khi còn nhiều dự án nguồn điện, lưới điện vẫn chưa được đưa vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh trước đó, dù đã những thay đổi nhất định về phụ tải. Do đó, Bộ Công Thương đã kiến nghị Chính phủ sớm phê duyệt Quy hoạch điện VIII để cập nhật, bổ sung kịp thời các dự án, đặc biệt là các dự án lưới điện cung cấp điện cho miền Bắc.
Cũng vào đầu năm nay, dựa trên những tính toán từ tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Bộ Công Thương đã ban hành khung giá phát điện cho nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp tại ngày 7-1-2023 có hiệu lực ngay trong ngày ra quyết định. Theo đó, khung giá mới cho các nguồn điện của các nhà máy điện chuyển tiếp thấp hơn từ 21-29% so với cơ chế giá FIT. Khung giá mới sẽ áp dụng cho khoảng 16 dự án điện mặt trời và 62 dự án điện gió trong diện chuyển tiếp, tức là những dự án đã tiến hành đầu tư, triển khai nhưng chưa kịp hoàn thành trước hạn giá FIT (đối với điện mặt trời là ngày 1-1-2021, đối với điện gió là ngày 1-11-2021).
Khung giá mới nêu trên được coi là tín hiệu giải cứu đầu tiên cho các nhà phát triển năng lượng, khi các dự án đã bị đình trệ một khoản thời gian dài sau khi giá FIT hết hạn. Tuy nhiên, với khung giá này, không phải dự án nào cũng sẽ ghi nhận được mức sinh lời hiệu quả. Theo Công ty Chứng khoán VNDirect, mức giá mới sẽ làm giảm đáng kể hiệu quả tỷ suất sinh lời nội tại (IRR) của các dự án năng lượng tái tạo. Cụ thể, IRR của các dự án điện mặt trời mặt đất chỉ đạt 5,1%, trong khi đó, IRR của điện gió trên bờ và gần bờ sẽ giảm xuống lần lượt là 8% và 7,9% từ mức hơn 12% theo giá FIT cũ. Vì vậy, doanh nghiệp cần nỗ lực trong việc cắt giảm chi phí đầu tư, chi phí hoạt động và lãi vay để tăng hiệu quả sinh lời với khung giá mới. Những doanh nghiệp có năng lực phát triển, vận hành dự án cũng như khả năng tiếp cận nguồn vốn rẻ sẽ có lợi thế trong giai đoạn này.
Ba rủi ro chính mà doanh nghiệp năng lượng tái tạo có thể phải đối mặt trong năm nay: thứ nhất, rủi ro về khả năng thanh toán phát sinh do đòn bẩy tài chính lớn (các doanh nghiệp đầu tư phát triển dự án năng lượng tái tạo đều gặp phải); thứ hai, rủi ro về chính sách nếu có những thay đổi bất lợi; thứ ba, rủi ro suy thoái kinh tế ngày càng rõ nét.
Tiếp đến, các doanh nghiệp ngành năng lượng tái tạo cũng đang gặp nhiều khó khăn về tài chính, đặc biệt là áp lực đáo hạn trái phiếu. Công ty cổ phần Trung Nam là doanh nghiệp huy động vốn trái phiếu rất lớn nhằm phát triển mảng năng lượng mặt trời. Tổng huy động trái phiếu từ năm 2019 đến nay là gần 34.000 tỉ đồng. Đầu năm 2023, Trung Nam đã có thông báo về chậm trả lãi trái phiếu. Cùng chung diễn biến, một thành viên của Công ty cổ phần Bamboo Capital (BCG) là BCG Energy cũng đã thông báo thay đổi thời gian thanh toán trái phiếu cho đối tác Hanwha Energy. Về vấn đề này, BCG Energy cho biết, tính đến ngày 31-12-2022, công ty đã thanh toán toàn bộ phần lãi phát sinh và 45 tỉ đồng phần gốc cho Hanwha Energy. Khoản gốc còn lại là 70,75 tỉ đồng đã được BCG Energy cùng với Hanwha Energy thống nhất phương án thanh toán phù hợp với nhu cầu của hai bên.
Sẽ gặp nhiều thách thức
Bước sang năm 2023, các doanh nghiệp thuộc ngành năng lượng tái tạo được dự báo sẽ gặp nhiều thách thức do những lý do nêu trên.
Cụ thể, Công ty cổ phần Cơ điện Gia Lai (GEG) được dự phóng doanh thu đạt 2.686 tỉ đồng, tăng 27,1%; lợi nhuận sau thuế 426 tỉ đồng, giảm 8,6% so với năm 2022. Năm ngoái, biên lợi nhuận ròng của GEG sụt giảm, nguyên nhân chính là chi phí lãi vay tăng cao. Đây cũng là kết quả của việc tăng các khoản vay để tài trợ cho các dự án mà công ty đang triển khai. GEG đang đẩy mạnh phát triển dự án điện gió VPL2 có tổng công suất 30 MW và Nhà máy điện gió Tân Phú Đông 1 dự kiến sắp đi vào hoạt động, có thể đóng góp 520 tỉ đồng doanh thu.
Với Công ty cổ phần Cơ điện Lạnh (REE), lợi nhuận năm 2023 được dự báo giảm 18% so với năm 2022, xuống 2.208 tỉ đồng, do mảng đóng góp lớn nhất là thủy điện có khả năng giảm mạnh khi hết pha thời tiết tốt. Công ty Chứng khoán VNDirect nhận định, lợi nhuận mảng điện của REE có thể giảm tới 27%, trong khi mảng nước và cho thuê văn phòng duy trì ổn định, còn mảng cơ điện lạnh tiếp tục ảm đạm.
Tại Công ty cổ phần Tập đoàn Hà Đô (HDG), doanh nghiệp này xác định, năm 2023 sẽ tập trung vào mảng bất động sản, năng lượng, đầu tư tài chính, trong đó năng lượng tiếp tục là đầu kéo chính. Thực tế, năm vừa qua, mảng năng lượng đã bù đắp cho sự sụt giảm của bất động sản. Cụ thể, trong năm 2022, doanh thu mảng năng lượng tăng 69%, đạt 2.161 tỉ đồng, mang lại hơn 800 tỉ đồng lợi nhuận sau thuế hợp nhất, chiếm gần 60% tổng lợi nhuận. HDG đặt mục tiêu năm 2023 đạt doanh thu hợp nhất 3.040 tỉ đồng, lợi nhuận sau thuế 1.053 tỉ đồng.
Về rủi ro mà các doanh nghiệp năng lượng tái tạo có thể phải đối mặt trong năm nay, có ba rủi ro chính: thứ nhất, rủi ro về khả năng thanh toán phát sinh do đòn bẩy tài chính lớn (các doanh nghiệp đầu tư phát triển dự án năng lượng tái tạo đều gặp phải); thứ hai, rủi ro về chính sách nếu có những thay đổi bất lợi; thứ ba, rủi ro suy thoái kinh tế ngày càng rõ nét. Ở chiều ngược lại, động lực tăng trưởng lớn nhất của nhóm này là Quy hoạch Điện VIII khi chính thức được thông qua sẽ tạo tiền đề cho chính sách giá năng lượng tái tạo. Đây là điều kiện quan trọng mở ra sân chơi mới cho các doanh nghiệp.
Đăng Linh
