Bộ Tài chính cho biết, việc xây dựng Nghị định nhằm mục đích cụ thể hóa một số quy định tại Luật Bảo vệ môi trường liên quan đến thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Đồng thời tạo lập khuôn khổ pháp lý cho việc thành lập và trước mắt, vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước theo mục tiêu tại Quyết định 232/QĐ-TTg ngày 21/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Thành lập và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam.
Theo dự thảo, nguyên tắc giao dịch trên sàn giao dịch các-bon là công bằng, công khai, minh bạch; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường; các tổ chức, cá nhân tham gia giao dịch trên thị trường có trách nhiệm tìm hiểu quy định pháp luật, thông tin về hàng hóa và tự chịu trách nhiệm đối với quyết định mua, bán của mình. Hàng hóa trên thị trường giao dịch các-bon Hàng hóa trên thị trường giao dịch các-bon gồm:
1. Hạn ngạch phát thải khí nhà kính.
2. Tín chỉ carbon, bao gồm:
a) Tín chỉ các-bon thu được từ chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước theo quy định của pháp luật;
b) Tín chỉ các-bon thu được từ chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon quốc tế.
Các hàng hóa quy định nêu trên phải được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác nhận và ghi nhận trên hệ thống đăng ký quốc gia trước khi được Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội đưa vào hệ thống giao dịch các-bon.
Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội đưa các hàng hóa quy định trên ra khỏi hệ thống giao dịch các-bon trong trường hợp: Các hàng hóa này đáo hạn; các trường hợp khác theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Giao dịch trên thị trường giao dịch các-bon
Các chủ thể tham gia giao dịch phải mở tài khoản giao dịch tại thành viên giao dịch để thực hiện giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon.
Thành viên giao dịch thông báo kết quả thực hiện giao dịch cho khách hàng ngay sau khi giao dịch được thực hiện theo đúng hình thức đã thỏa thuận với khách hàng. Thành viên giao dịch phải gửi sao kê tài khoản tiền, hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon hàng tháng hoặc khi có yêu cầu từ khách hàng.
Sau khi giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon được xác lập và hoàn tất, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội có trách nhiệm cung cấp thông tin về kết quả giao dịch cho Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam để thực hiện hoạt động thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon.
Giao dịch theo phương thức thỏa thuận
Về phương thức giao dịch, dự thảo nêu rõ, giao dịch trên thị trường giao dịch các-bon được thực hiện theo phương thức giao dịch thỏa thuận trên hệ thống giao dịch các-bon theo nguyên tắc các bên tham gia giao dịch tự thỏa thuận, thống nhất các nội dung giao dịch. Giao dịch theo phương thức thỏa thuận được xác lập khi bên mua hoặc bên bán nhập lệnh giao dịch vào hệ thống giao dịch các-bon và bên đối ứng xác nhận lệnh giao dịch này.
Phương thức giao dịch thỏa thuận bao gồm:
Thỏa thuận điện tử là hình thức giao dịch trong đó chủ thể giao dịch nhập lệnh chào mua, chào bán với cam kết chắc chắn vào hệ thống hoặc lựa chọn các lệnh đối ứng phù hợp đã được nhập vào hệ thống để thực hiện giao dịch.
Thỏa thuận thông thường là hình thức giao dịch trong đó bên mua và bên bán tự thỏa thuận với nhau về các điều kiện giao dịch từ trước và báo cáo kết quả vào hệ thống giao dịch các-bon để xác lập giao dịch.
Hoạt động giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội được thực hiện theo quy định tại Quy chế giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội.
Thanh toán giao dịch
Các giao dịch trên hệ thống giao dịch các-bon được thanh toán qua hệ thống thanh toán giao dịch các-bon theo phương thức thanh toán tức thời theo từng giao dịch, không áp dụng theo cơ chế đối tác bù trừ trung tâm.
Thành viên lưu ký phải mở tài khoản tiền gửi đứng tên thành viên lưu ký tại ngân hàng thanh toán để thực hiện thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon. Ngân hàng thanh toán có trách nhiệm quản lý thông tin chi tiết số dư tiền gửi thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon của chủ thể tham gia giao dịch.
Căn cứ kết quả giao dịch do Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội cung cấp theo quy định tại khoản 4 Điều 24 Nghị định này, Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam kiểm tra tính hợp lệ của giao dịch, phong tỏa số lượng hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon bán và thông báo kết quả giao dịch hợp lệ cho thành viên lưu ký để xác nhận kết quả giao dịch. Trên cơ sở xác nhận của thành viên lưu ký, Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam xác định nghĩa vụ thanh toán tiền, hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon và gửi thông tin nghĩa vụ thanh toán cho ngân hàng thanh toán…
Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam thực hiện thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon theo phương thức thanh toán tức thời theo từng giao dịch với thời gian thanh toán trong cùng ngày giao dịch.
Việc thanh toán tiền giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon được thực hiện tại ngân hàng thanh toán trên cơ sở nghĩa vụ thanh toán do Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam thông báo.
Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.
Khánh Linh
