Từ ngày 1/8/2025, Nghị định 119/2025/NĐ-CP ngày 9/6/2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn chính thức có hiệu lực.
Liên quan đến quy định về thị trường carbon, Nghị định 119/2025 sửa đổi điều 17 Nghị định 06/2022 về lộ trình phát triển, thời điểm triển khai thị trường carbon trong nước.
Cụ thể, giai đoạn đến hết năm 2028, thiết lập Hệ thống đăng ký quốc gia; xây dựng, tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước; triển khai cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước; triển khai các hoạt động tăng cường năng lực, nâng cao nhận thức về phát triển thị trường carbon.
Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan xây dựng, quản lý và vận hành Hệ thống đăng ký quốc gia; kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa Hệ thống đăng ký quốc gia với hệ thống giao dịch carbon trong nước.
Hệ thống đăng ký quốc gia bao gồm các thành phần: hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin; phần mềm quản lý thông tin về hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; cơ sở dữ liệu về hạn ngạch phát thải khí nhà kính và cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon.
Cũng trong giai đoạn đến hết năm 2028, Chính phủ sẽ tập trung xây dựng và tổ chức vận hành thí điểm Sàn giao dịch carbon trong nước; đồng thời triển khai cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon; thực hiện các chương trình nâng cao năng lực và nhận thức cộng đồng về phát triển thị trường carbon.
Giai đoạn từ năm 2029, xây dựng và thực hiện cơ chế đấu giá hạn ngạch phát thải khí nhà kính; hoàn thiện quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; quy định pháp luật về tổ chức, quản lý, vận hành thị trường carbon trong nước và tham gia thị trường carbon thế giới.
Tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025, chủ đề “Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới” được tổ chức trong tháng 7, TS. Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết việc định giá carbon là giải pháp quan trọng, đóng góp khoảng 28% cho nỗ lực giảm khí nhà kính và có thể huy động nguồn tài chính cần thiết cho Việt Nam.
Hiện nay, định giá carbon được thực hiện thông qua hai cơ chế phổ biến: Thuế carbon (áp đặt mức giá cố định) và thị trường carbon (ấn định lượng phát thải và cho phép mua bán hạn ngạch, tín chỉ carbon).
Thị trường carbon hiện đang được triển khai theo hai hình thức: Thị trường bắt buộc gắn với quy định pháp lý, và thị trường tự nguyện phục vụ mục tiêu trung hòa carbon của doanh nghiệp. Trong đó, Hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) đóng vai trò trung tâm nhằm bảo đảm tính minh bạch, chính xác cho các giao dịch.
“Việt Nam đã thiết lập khung pháp lý bước đầu cho thị trường carbon thông qua Quyết định 232/QĐ-TTg và Nghị định 119/2025/NĐ-CP. Tuy nhiên, thị trường carbon tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức như năng lực kỹ thuật hạn chế, thiếu sự phối hợp liên ngành, và nhận thức chưa đầy đủ từ phía doanh nghiệp,” ông Quang cũng thừa nhận. “Để khắc phục, cần hoàn thiện thể chế, số hóa hệ thống, tăng cường đào tạo nhân lực và mở rộng hợp tác quốc tế.”
Đánh giá cao nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý của Việt Nam để triển khai thị trường carbon, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nguyên và Môi trường, nhấn mạnh “thị trường carbon sẽ là một trong những công cụ huy động tài chính khí hậu quan trọng nhất trong thập kỷ tới”.
Dù vậy, để thị trường carbon vận hành hiệu quả, TS Nguyễn Đình Thọ cho rằng “cần bổ sung hướng dẫn kỹ thuật chi tiết, nâng cao năng lực quản lý và giám sát ở cả cấp địa phương và doanh nghiệp. Sàn giao dịch carbon của Việt Nam phải được thiết kế theo chuẩn mực quốc tế nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch và hiệu quả trong hoạt động giao dịch”.
Ngọc Lan
