Trung Quốc đã mở lại sàn giao dịch carbon tự nguyện trong tháng 3 này sau lần cuối triển khai vào năm 2017 với các loại tín chỉ đều từ ngành năng lượng.
Tính đến giữa tháng 3, giá tín chỉ giảm thải được chứng nhận (CCER) giao động trong khoảng từ 72 – 107 nhân dân tệ/tín chỉ (tương đương 10 – 15 USD/tín chỉ), cao hơn đáng kể so với hạn ngạch phát thải ở đa phần các phiên. Theo chuyên trang Carbon Credits, tính đến cuối ngày 20/3, giá một tín chỉ carbon là gần 88 nhân dân tệ (khoảng hơn 12 USD/tín chỉ)
Mức giá giao động mạnh thể hiện nhu cầu mua vào ban đầu cao và nguồn cung tín chỉ hạn chế. Trong phiên giao dịch mới nhất, loại tín chỉ này có mức giá khoảng 107 nhân dân tệ (khoảng 15 USD/tín chỉ), cao hơn 21% so với thị trường tuân thủ.
Kết quả tính đến giữa tháng 3 cho thấy các bên giao dịch tổng cộng 911.000 tín chỉ. Con số này gấp ba lần khối lượng của thị trường giao dịch hạn ngạch carbon của nước này. Hai lý do tiềm năng dẫn tới đợt biến động giao dịch này đến từ mong muốn hỗ trợ khởi động lại sàn giao dịch carbon tự nguyện của các doanh nghiệp nhà nước và nguồn cung tín chỉ mới có sẵn hạn chế.
Tín chỉ carbon là chứng nhận có thể giao dịch thương mại và thể hiện quyền phát thải một lượng khí CO2 hoặc một lượng khí nhà kính khác nằm trong danh sách khí thải nhà kính quy đổi sang CO2 tương đương. Một tín chỉ tương đương với 1 tấn CO2 hoặc 1 tấn CO2 quy đổi tương đương. Tín chỉ này chính là một loại tài sản trên thị trường carbon.
Một loại tài sản khác là hạn ngạch phát thải. Đây là lượng khí nhà kính của quốc gia, tổ chức, cá nhân được phép phát thải trong một khoảng thời gian xác định và các doanh nghiệp có thể mua bán hạn ngạch để đảm bảo tuân thủ mục tiêu phát thải đã đề ra. Các nhóm doanh nghiệp nằm trong danh sách cần quản lý phát thải khí nhà kính sẽ phải để ý mức hạn ngạch này một cách nghiêm ngặt.
Quy định của Trung Quốc là các doanh nghiệp kiểm soát phát thải có thể sử dụng tín chỉ carbon để hoàn tất thanh toán hạn ngạch, nhưng thông thường sẽ bị giới hạn ở mức 5% đến 10% tổng hạn mức phát thải mà doanh nghiệp kiểm soát phát thải cần thanh toán.
Trung Quốc đã đưa CCER (tín chỉ giảm thải được chứng nhận) lên sàn tự nguyện nước này vào năm 2012 để khuyến khích các doanh nghiệp hạn chế tối đa phát thải khí nhà kính trong hoạt động sản xuất, xử lý máy móc. Dù đã ngừng cung cấp chương trình này vào năm 2017, song trước vấn đề biến đổi khí hậu, Bộ sinh thái và Môi trường đã quyết định tái khởi động vào năm ngoái, cấp phép cho các dự án đủ điều kiện bán tín chỉ.
Tuy nhiên, lần tái khởi động chương trình này mới chỉ tập trung vào các dự án cần cấp thêm vốn để sinh lời như điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, trồng rừng, phục hồi rừng ngập mặn, thu hồi khí thải methane và chiếu sáng hiệu quả. Vào tuần trước, Bộ này đã phê duyệt 9 dự án mới cung cấp khoảng 9,5 triệu tấn tín chỉ trong năm nay, bao gồm 7 trang trại điện gió ngoài khơi và 1 nhà máy điện mặt trời. Các đơn vị phát triển gồm công ty Tam Hiệp Trung Quốc, Đầu tư điện lực Nhà nước, Tổng công ty Đầu tư Năng lượng Trung Quốc và Tổng công ty Điện hạt nhân Trung Quốc.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và không khí sạch (CREA), sàn giao dịch carbon tự nguyện là công cụ chiến lược giúp Trung Quốc đạt đỉnh phát thải carbon vào năm 2030 và hướng tới trung hòa carbon (Net Zero) vào năm 2060.
Bắc Kinh cũng cam kết kiểm soát nghiêm ngặt việc sử dụng năng lượng từ than đá, giữ vững mục tiêu giảm 18% lượng khí thải carbon theo kế hoạch 5 năm lần thứ 14, giai đoạn 2020-2025. Dù vậy, giới phân tích vẫn lo ngại Trung Quốc không thể hoàn thành mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Bởi lẽ, than đá vẫn chiếm gần 80% lượng phát thải nhiên liệu hóa thạch của nước này và tốc độ giảm thải còn rất chậm.
Theo một khảo sát về tác động của việc phát hành tín chỉ giảm thải được chứng nhận (CCER) đối với thị trường carbon tại Trung Quốc thực hiện vào cuối năm ngoái được tài trợ bởi Quỹ Khoa học Tự nhiên Quốc gia Trung Quốc và Dự án Khoa học và Công nghệ của Phòng thí nghiệm Đổi mới Khoa học và Công nghệ Vật liệu Năng lượng tỉnh Phúc Kiến, tín chỉ CCER có tiềm năng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo để giảm thiểu sự nóng lên toàn cầu, nhờ khả năng chuyển đổi cơ cấu sản xuất và tiêu thụ năng lượng.
Với cùng mục tiêu Net Zero, Việt Nam sẽ thí điểm sàn giao dịch carbon từ 2025, dự kiến vận hành chính thức vào 2029.
Ngày 24/1/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.
Mục tiêu chung của Đề án nhằm phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, hỗ trợ mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính theo cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), với chi phí thấp, đồng thời tạo nguồn tài chính mới cho hoạt động cắt giảm phát thải.
Cùng với đó thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển công nghệ phát thải thấp, nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, phát triển kinh tế carbon thấp và ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Cụ thể, đến trước tháng 6/2025 hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon và cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon, tạo cơ sở triển khai thí điểm sàn giao dịch carbon. Đồng thời, xây dựng hạ tầng vận hành thị trường carbon, nâng cao năng lực quản lý của cơ quan nhà nước và nhận thức, năng lực tham gia thị trường của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.
Đức Toàn
