Bất động sản xanh tại Việt Nam
Theo báo cáo tổng quan thị trường công trình xanh Việt Nam năm 2024 do Hệ thống chứng nhận công trình xanh EDGE và Tổ chức tài chính quốc tế IFC công bố, Việt Nam hiện có 559 công trình được chứng nhận xanh với hơn 13,6 triệu m2 diện tích sàn xây dựng đã đạt chứng nhận công trình xanh và 31.384 căn hộ, 3.234 nhà ở riêng lẻ đạt chứng nhận xanh. Riêng năm 2024, Việt Nam có 163 công trình đạt chứng nhận xanh, gấp hơn 2 lần so với năm 2023 và gấp 3 lần so với năm 2022 (có 54 công trình) và hơn 27 lần so với năm 2014 (6 công trình).
Tuy nhiên, so với tổng nguồn cung bất động sản (BĐS) trên thị trường, tỷ lệ các dự án đạt chứng nhận xanh vẫn còn khiêm tốn. Phần lớn thị trường vẫn ưu tiên bài toán chi phí đầu tư ban đầu hơn là giá trị vận hành và sử dụng lâu dài. Điều này cho thấy, bên cạnh sự cải thiện rõ rệt về nhận thức, thị trường bất động sản Việt Nam vẫn đang trong quá trình chuyển đổi hành vi đầu tư và tiêu dùng theo hướng bền vững.
Một trong những rào cản đối với các chủ đầu tư khi muốn phát triển dự án xanh là chi phí ban đầu cao hơn so với công trình thông thường. Điều này đến từ yêu cầu thiết kế kỹ thuật cao hơn, vật liệu xây dựng thân thiện môi trường, cũng như các hệ thống công nghệ tiết kiệm năng lượng, nước và xử lý chất thải.
Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước thời gian qua đã tích cực thực hiện các mục tiêu trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, với nhiều kết quả đáng ghi nhận. Các ngân hàng thương mại đã bước đầu triển khai nhiều hoạt động cụ thể như xây dựng quy trình và triển khai gói vay ưu đãi cho doanh nghiệp có dự án xanh. Song, phát triển tín dụng xanh tại Việt Nam còn đối mặt một số hạn chế như: Chưa có danh mục phân loại xanh quốc gia làm cơ sở cho việc phân bổ tín dụng hiệu quả và huy động vốn đầu tư xanh; các tổ chức tín dụng vẫn thiếu chính sách nội bộ và bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro môi trường; các dự án xanh thường có thời gian hoàn vốn dài, chi phí cao, trong khi thiếu cơ chế hỗ trợ nguồn vốn dài hạn ưu đãi…
Bên cạnh đó, thị trường BĐS Việt Nam đang thiếu một bộ tiêu chí Quốc gia rõ ràng để đánh giá một công trình được coi là “xanh”, dẫn đến việc các chủ đầu tư chưa có cơ sở định hướng thiết kế và xây dựng, cũng như cung cấp cho ngân hàng trong quá trình thẩm định và giải ngân vốn vay ưu đãi xanh.
Vì vậy, theo các chuyên gia BĐS, để khuyến khích phát triển BĐS xanh, các bộ, ngành, địa phương cần phối hợp xây dựng, ban hành bộ tiêu chí Quốc gia về công trình xanh do cơ quan Nhà nước ban hành phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam; thiết lập các cơ chế tài chính hỗ trợ như Quỹ đầu tư xanh Quốc gia, cung cấp vốn vay ưu đãi hoặc bảo lãnh tín dụng cho các dự án đạt tiêu chí xanh; tăng cường vai trò truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích dài hạn của công trình xanh.
Xu hướng tất yếu
Việt Nam đang phấn đấu mạnh mẽ để hiện thức hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2025. Chiếm tới khoảng 39% tổng lượng phát thải khí nhà kính (bao gồm xây dựng và vận hành công trình theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc), lĩnh vực bất động sản (BĐS) đang có những chuyển dịch tích cực đóng góp vào mục tiêu Quốc gia. Thị trường BĐS xanh, với các công trình “carbon-neutral” và chứng chỉ xanh đang khẳng định xu hướng bền vững, mang lại giá trị kinh tế thiết thực cho chủ đầu tư.
Kết quả khảo sát của Batdongsan.com.vn về tâm lý khách hàng cuối năm 2024 cũng cho thấy, 86% người tham gia khảo sát quan tâm đến việc mua một ngôi nhà xanh và 88% người sẵn sàng trả thêm tiền cho ngôi nhà xanh. So với việc phát triển các dự án BĐS thông thường, việc phát triển các dự án xanh còn giúp các chủ đầu tư hưởng lợi về mặt chính sách khi Nhà nước đang có nhiều hành động đồng bộ để thúc đẩy phát triển công trình xanh. Cụ thể, Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050 đã xác định “phát triển đô thị xanh, thông minh, phát thải thấp” là một trong các định hướng chủ đạo.
Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đang từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý về công trình xanh thông qua các tiêu chuẩn kỹ thuật mới và cập nhật quy chuẩn xây dựng theo hướng tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu. Các thành phố lớn như Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội đã đưa tiêu chí công trình xanh vào điều kiện xét duyệt quy hoạch, cấp phép xây dựng đối với các dự án nhà ở xã hội, khu đô thị mới, và trung tâm thương mại.
Thực tế cũng cho thấy, các dự án BĐS đạt tiêu chuẩn xanh có khả năng giữ giá tốt hơn trên thị trường thứ cấp. Các dự án nhà ở đạt chứng chỉ xanh ghi nhận mức tăng giá ổn định và khả năng giữ giá tốt hơn trong giai đoạn thị trường biến động. Theo Hội đồng Công trình Xanh Thế giới (WorldGBC), các công trình xanh có thể giúp tăng giá trị tài sản tổng thể lên đến 7% trong vòng 5 năm.
Ngoài ra, việc đầu tư vào công trình xanh còn đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt với thời gian thu hồi vốn nhanh, chi phí vận hành thấp. Dữ liệu từ hệ thống chứng chỉ công trình xanh phổ biến hiện nay cho thấy, mức chi phí tăng thêm cho một dự án xanh thường dao động trong ngưỡng hợp lý và có thể được thu hồi trong thời gian ngắn.
Xu hướng tạo lập các dự án BĐS “carbon-neutral” và đạt chứng chỉ xanh tại Việt Nam là bước tiến phù hợp với cam kết Net Zero của Việt Nam đến năm 2050, do đó, các doanh nghiệp phát triển dự án BĐS cần tích cực cập nhật các tiêu chuẩn xanh quốc tế, lồng ghép các yêu cầu tiết kiệm năng lượng, vật liệu bền vững và giải pháp công nghệ ngay từ giai đoạn thiết kế, quy hoạch; chủ động hợp tác với các tổ chức quốc tế để tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và tư vấn kỹ thuật cho phát triển công trình xanh.
Hiệp hội Bất động sản Việt Nam kiến nghị, Nhà nước cần sớm hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn và hành lang pháp lý liên quan đến công trình xanh, phát triển đô thị carbon thấp và trung hòa khí thải. Đồng thời thiết kế các chính sách ưu đãi cụ thể cho dự án đạt chứng chỉ xanh như: Ưu tiên phê duyệt quy hoạch, giảm thuế sử dụng đất, ưu đãi tín dụng hoặc khuyến khích qua chỉ tiêu đấu thầu sử dụng đất.
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Lưu Thị Thanh Mẫu, CEO Phuc Khang Corp (doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam phát triển công trình xanh) nhận định, việc xây dựng theo chuẩn công trình xanh sẽ giúp chủ đầu tư tiết kiệm chi phí vận hành; tạo cơ hội cho doanh nghiệp cung cấp giải pháp và công nghệ xanh; nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn vì nhiều quỹ đầu tư hiện nay ưu tiên tài trợ cho các dự án bền vững.
Còn ông Trần Ngọc Duy, Phó Giám đốc bộ phận Quản lý BĐS Savills Hà Nội cho biết, để được công nhận là công trình xanh, ngoài đáp ứng các tiêu chí bền vững về xây dựng thiết kế, vật liệu thi công, các dự án cần phải đáp ứng hiệu suất môi trường, vận hành tiết kiệm năng lượng. Có bốn loại chứng nhận công trình xanh phổ biến hiện nay gồm: LEED, Edge, Well Building Standard và LOTUS được các tổ chức quốc tế công nhận.
Vân Sơn
